trong khung cảnh suy vi đến cực độ của đạo đức gây ra do những ngày nội
chiến dai dẳng triền miên.
Tu viện của ngài, Đại Đức Tự ở Kyoto, đã và đang còn là một trung tâm
của Trà Đạo và nét chữ của ngài, thấy trong các bức trướng treo ở các trà
thất, rất được mọi người hâm mộ.
Tôi có hai mẩu thủ bút của ngài. Bức thứ nhất chỉ có một dòng: “Vào cõi
Phật dễ vào cõi ma khó “ (Phật giới nhập dị, ma giới nhập nan). Tôi rất bị
hấp dẫn bởi câu đó, và thường dùng nó để viết cho thiên hạ mỗi khi có
người tới xin thủ bút của tôi. Câu đó có thể hiểu nhiều cách, khó dễ tùy
theo mình. Nhưng từ trong cõi ma nhập vào cõi Phật ấy Nhất Hưu Thiền sư
đã đến với tôi một cách trực tiếp lạ lùng. Sự thực là đối với một nghệ sĩ đi
tìm, chân, thiện, mỹ, thì không thể sợ tránh thế giới của ma. Không thể có
Phật nếu không có ma. Và chính thế giới ma mà lại khó thâm nhập. Không
phải vì hèn yếu mà người ta có thể đi vào cõi đó.
“Gặp Phật, anh hãy giết Phật đi,
Đó là một khẩu đầu ngữ rất nổi danh của Thiền. Nếu Phật giáo được
phân ra nhiều tông phái, có tông tin tưởng ở sự giải thoát bằng tha lực, có
tông tin tưởng ở sự tự giác tự độ thì cố nhiên phải có những câu nói ghê
gớm như thế trong Thiền giới. Câu nói nhấn mạnh đến sự cần thiết vô song
của khả năng tự tu tự độ. Về phía bên kia, giải thoát bằng tha lực, ta thấy có
Thân Loan Thánh Nhân
, người sáng lập Tịnh Độ Chân Tông. Người
từng nói “Người hiền mà còn được vãng sinh tinh độ, huống hồ người dữ!”
Câu nói có cái gì phù hợp với câu nói của Nhất Hưu Thiền Sư về Phật giới
và ma giới tuy nhiên hai người vẫn có những khuynh hướng khác nhau.
Thân Loan Thánh Nhân có lúc đã nói: “Một đệ tử thôi, tôi cũng sẽ không
chịu thu nhận”.
“Gặp Phật giết Phật, gặp Tổ giết Tổ” và “ một đệ tử thôi, tôi cũng không
thu nhận”, hai câu tuyên bố đó có lẽ cũng nói lên được số phận gắt gao của
