Bắc , Nam , Đông , Đoài , mỗi xứ gồm vài tỉnh . Chẳng hạn như khi nói xứ
Nam , người ta hiểu ngay là gồm Hà Đông , Hà Nam , Hưng Yên , Nam
Định , Thái Bình . Khi nói đến xứ Đoài , người ta hiểu ngay là Sơn Tây ,
Vĩnh Phúc Yên và mấy tỉnh lân cận . Nguyễn Khắc Nhu dự thi sát hạch
toàn xứ và đỗ thủ khoa . Từ đó , Nhu mới có cái tên là ông Đầu Xứ , hoặc
gọi tắt là Xứ Nhu . Đỗ đầu xứ như ông , chưa phải là một văn bằng chính
thức của triều đình để ra làm quan , nhưng nó cho thấy trình độ học vấn của
ông không thua gì bậc cử nhân của triều Nguyễn . Chỉ tiếc rằng , giống như
thân phụ , ông mang kiếp lận đận khoa cử . Bản thân Nguyễn Khắc Nhu đi
thi hương hai lần đều không đậu , làm nhiều sĩ tử đồng khóa hết sức ngạc
nhiên .
Trở về làng , tạm gát lại chuyện đèn sách , ông cầm đầu một toán thanh
niên 17 người sang Quảng Châu tìm cụ Phan Bội Châu để tham gia phong
trào Đông Du . Nhưng qua đến nơi thì cụ Phan đã lưu lạc xứ khác , không
sao tìm gặp được . Phái đoàn nấn ná ở lại Quảng Châu chờ tin , bị nhà cầm
quyền Trung Quốc bắt nhốt một thời gian . May nhờ Xứ Nhu có chữ nghĩa
nên mới được nể nang và thả cho về . Từ ấy , Nguyễn Khắc Nhu làm nghề
dạy học tại làng Thịnh Liệt , cách ga kép khoảng 5 cây số . Lòng yêu nước
của ông đã để lộ ra một cách khá rõ rệt qua những vần thơ ông sáng tác
cũng như những bài giảng cho học trò và thậm chí qua những câu đối ông
víết trên tường lớp học . Ông cũng là người đi tiên phong hô hào dân làng
cải thiện đời sống vệ sinh , đào giếng lấy nước uống , chống mê tín dị đoan
, bỏ thuốc phiện và cờ bạc . Xứ Nhu làm thơ , viết báo , lấy tên làng Song
Khê làm bút hiệu . Nhớ lời cụ Phan Bội Châu đã dạy , Xứ Nhu cho mở
trường đào tạo nhân tài , nâng cao dân trí để chuẩn bị lớp người tương lai
cho đất nước Từ hình thức cách mạng gián tiếp ấy , Xứ Nhu chuyển hướng
sang hình thức tích cực hơn . Cùng các đồng chí trong nhóm Đông Du ngày
trước , thành lập tổ chức lấy tên là “Việt Nam Dân Quốc” , chủ trương võ
trang chống Pháp . Tổ chức của ông nhanh chóng thu hút đông đảo đồng
bào địa phương , kể cả phụ nữ , chẳng hạn như ba chị em cô Bắc , cô Giang
, cô Tình ở phủ Lạng Thương . Việt Nam Quốc Dân cấp tốc chuẩn bị ngày
