Ông già ngồi ở một góc khuất nẻo, trong cái phân xưởng rộng
lợp tôn, được che chắn bằng mấy tấm liếp mỏng lưng lửng vai
người. Cái góc chỉ rộng mỗi chiều độ ba bước chân. Nhưng cái góc tí
hon này cũng chứa đủ một giang san. Ông cũng có đồ nghề dụng cụ
và bễ lò. Khác chăng là lò của ông mỗi lần cháy chỉ cần có vài hòn
than hoa thôi. Trong khi cạnh ông, người ta dùng ki-lô, tạ, tấn để đo
lường thì ông dùng cái cân tiểu ly để tính từng ly từng lai. Bên kia là
búa tạ, là thanh sắt to như đường ray tàu hỏa thì bên này cái gì cũng
tí xíu chỉ nằm gọn trong bàn tay. Cái âu nấu bạc là cái chén sứ. Bàn
vuốt bạc nhỏ bằng cái lược. Hòm đồ nghề của ông lớn xác cũng chỉ
là cái tráp. Trong đó, một cái hộp nhỏ chỉ bằng bao thuốc lá đựng có
tới mấy chục cái những là đục, giũa, đột, dùi, khoan. Riêng đục thì
đã có: đục tròn, đục bằng, đục mang cá, đục lòng máng, đục bán
nguyệt. Cái đại bố thì cũng chỉ bằng đầu chiếc đũa, rồi sắp hàng
theo chiều nhỏ dần, phải hơn chục cái nữa mới tới cái nhỏ nhất chỉ
bằng mũi kim. Cái nào cái ấy cũng chỉ bằng ngón tay, mũi sáng
bóng, chuôi cán lên nước nhanh nhánh và tòe tòe ở đầu chóp, vì đã
trải qua một đời làm việc không ngưng nghỉ.
Trong cái tráp ấy còn có một cuốn hóa đơn. Và một cái khay
đựng đồ bạc cũ của khách hàng. Chà, cái khay bạc, cả một sưu tập
đồ trang sức, vật hộ thân của bao thế hệ con người! Vòng cổ, vòng
tay, khuyên, hộp trầu cau, hoa tai, khuy... Tất cả đều đã sứt sát, xin
xỉn và đủ hình đủ kiểu. Hoa tai thì kiểu: phù dung, cánh bèo, cúc chỉ
xe, tai chuột, lục lăng. Nhẫn thì nhẫn kiểu nơ, kiểu giác trũng, kiểu
chạm nổi. Khuyên thì khuyên trơn, khuyên mặt trăng, khuyên quả
bầu. Đặc sắc nhất có lẽ là những chiếc khóa bảo mệnh, những lắc,
những dây xích, cái hình bầu dục, cái hình chữ nhật, cái hình vuông
chạm khắc chữ Phúc kiểu triện. Ôi! Hạnh phúc, cái ước ao muôn
thuở của loài người!
Từ cái đống cũ kỹ, han gỉ ấy, ông già phải nấu, phải chuốt phải
đánh lại những nhẫn, vòng, kiềng... mới. Công việc khiến ông chẳng
lúc nào nghỉ ngơi, nhất là vào những tháng mùa thu này. Mùa thu
trên vùng cao, trời xanh thắm thiết và bắp ngô phô hàng hạt vàng
