ửng trên nương. Thực ra thì cũng chẳng phải, chỉ là mùa thu khơi
gợi cảm hứng về cái đẹp. Mùa thu tĩnh lặng thật tình là phản chiếu
cái đời sống con người xem ra đã yên hàn, no ấm phần nào. Còn đói
khổ, còn loạn lạc nhiễu nhương, ai còn tâm sức đâu mà lo sắm sửa
vàng bạc, điểm tô chau chuốt con người? Gần sáu chục năm hành
nghề này, ông lão chư người Xạ Phang thợ bạc đã nhận ra một điều
chí thú: Nghề ông, nghề của thời bình, của sự yên hàn, phong đăng
hòa cốc, tình yêu đời và khát vọng sung sướng của con người. Còn
như trái lại thì nghề của ông hết đất. Hoặc không hết đất thì cũng co
hẹp lại - bởi vì tất nhiên là còn con người thì dẫu có cay cực muôn
phần thì con người cũng vẫn còn hy vọng, còn có lúc muốn làm đẹp
mình và gắng gỏi để đạt được hạnh phúc. Ông lão chư làm thợ bạc ở
phố này từ thời hỗn loạn nhất của lịch sử hiện đại: Năm bốn mươi
nhăm. Trong vòng chưa đầy năm, phố xá thay liền mấy sắc cờ: Pháp,
Nhật, Tàu Tưởng... Rồi chí Thắng, rồi Quốc dân đảng. Sắc cờ nào thì
cũng được ít ngày. Cũng như lúc đầu thì tưởng là nén bạc thật. Sau
rốt lại hoá ra bạc giả, sắc cờ nào thì ông cũng lo nơm nớp: các đồ
hàng quý giá khách đặt giữ trong nhà bao lần khóa cho vừa?
Vào tháng này thì hình như ông lão yên dạ với công việc của
mình. Chiến tranh biên giới đã qua, giờ chỉ ngấm ngầm, việc làm ăn
trở lại nếp xưa. Hoa tai, nhẫn, vòng, lúc loạn ly phải tháo, cất, nay lại
được đeo rồi. Làm sao có thể nghĩ được rằng một thiếu nữ lại không
có chí ít là một cái nhẫn bạc, nhẫn vàng? Làm sao một đứa trẻ trên
cái mũ hoa của nó lại không có mấy quả lục lạc? Hạt bạc đính trên
mũ của bà người Phù Lá. Vòng gió trên tay người con gái Tày. Còn
trên cổ trắng nõn của phụ nữ Mông là cả một xấp kiềng bạc, chuốt
kỹ sáng choang. Bạc là giàu sang, phú quý, bạc biểu hiện giá trị của
người. Bạc còn là thần hộ mệnh con người nữa kia. Chẳng phải nó là
thứ thuốc trường sinh bất lão các đạo sỹ Tàu luyện ra để dâng hiến
các vị vua chúa ngày xưa đâu. Nó là cái khoá, cái xích đeo ở cổ con
người để giữ hồn, trừ ma. Nó như cái vuốt hổ trấn yên ma quái, nó
đuổi gió độc, nó xua rủi ro. Nó là niềm vui, niềm tin, niềm ao ước
của con người.
