và Dzhamilia, hai người đã đưa tôi về với năm thứ ba chiến tranh, vào đêm
tháng 8/1943 ở đồng bằng Kurkurey…”.
Ngay từ lúc đó, Aragon cũng dự đoán tương lai văn học của Aitmatov:
“Ai cũng chỉ có một đời. Chingiz Aitmatov mới chỉ bắt đầu cuộc đời
đó. Nhưng có lẽ là anh đã tụ lại được trong trái tim mình, đã nhận thức
được bằng trí tuệ của mình tất cả những trải nghiệm vô cùng tận của nhân
loại. Và chính vì thế nên chàng trai trẻ này đã nói về tình yêu hơn bất kỳ ai
khác… Ôi, Musset ơi, anh bạn có thể tiếc nuối vì không được biết về cái
đêm tháng tám đó ở miền Kirgizia xa xôi! Và có thể ghen tị với người ở tuổi
ba mươi – người đã không đánh mất cả sức mạnh lẫn cuộc sống…”.
Cho tới nay, đây là tác phẩm được phổ cập nhất của nhà văn. Được
dịch ra hầu hết các ngôn ngữ trên thế giới. Chỉ riêng bằng tiếng Đức,
Dzhamilia được tái bản tới 37 lần… Truyện vừa này về sau cũng đã được
đưa vào sách Những truyện núi đồi và thảo nguyên mang lại danh tiếng
quốc tế cho Aitmatov… Những truyện núi đồi và thảo nguyên đã được trao
giải thưởng Văn học Lênin…
Trở về quê sau khi tốt nghiệp khóa dạy viết văn cao cấp ở Moskva,
Aitmatov đã làm phóng viên một thời gian rồi chuyên tâm về sáng tác văn
học và lãnh đạo các tạp chí văn học danh tiếng ở cả Kirgizia lẫn Moskva.
Những tác phẩm văn học xuất sắc đã đưa ông lên một trong những vị trí
hàng đầu của nền văn học Xôviết. Ông từng được nhận Giải thưởng Lênin
năm 1963 và ba lần nhận Giải thưởng Quốc gia Liên Xô vào các năm 1968,
1980 và 1983.
Sau khi Liên Xô tan vỡ, Aitmatov từng làm đại sứ của nước Cộng hòa
Kyrgyzstan tại ba nước thuộc Liên minh kinh tế Benelux (Bỉ, Hà Lan và
Luxembourg). Hơn ai hết, Aitmatov đã chứng minh được chân lý: Không
có nền văn hóa lớn và nền văn hóa nhỏ, mọi dân tộc dù đông người hay ít
người đều có cơ hội cất lên tiếng nói nghệ thuật xứng đáng của chính mình.
Những tác phẩm cuối đời của Aitmatov càng củng cố hơn vị trí một nhà văn
hàng đầu của ông trong thế giới hiện đại.
Sách của Aitmatov được xuất bản ở khắp nơi trên thế giới, nhiều nhất
là ở CHLB Đức, trong 7 - 8 năm gần đây tại đó đã phát hành tới cả triệu
