gọi là nước Phiên Ngung (
番禺國)) [Tăng Chiêu Toàn 1994: 37-38]. Văn hóa
Thạch Hiệp lưu vực sông Bắc Giang và sự phong phú trong đời sống nông
nghiệp đồng bằng Châu Giang là những điều kiện cơ bản cho sự ra đời của các
“tiểu quốc”. Tuy nhiên, cho đến nay chưa có bằng chứng cụ thể nào phản ánh
quy mô và cơ cấu tổ chức các nhà nước nói trên.
Còn ở nhóm thứ hai, cả hai tiểu vùng đều có những dấu hiệu của các “nhà
nước” liên minh bộ lạc sơ khai.
Cụ thể, ở tiểu vùng Âu Việt, các “tiểu quốc” Việt Âu, Âu Đặng, Tây Âu Quế
Quốc, Tổn Tử Sản, Sản Lý, Thương Ngô, Bắc Cù, Lí Nhân từng xuất hiện sớm
trong cổ sử [Tăng Chiêu Toàn 1994]. Đến khi quân Tần tấn công, quân Tây Âu
đã đánh bại đợt tấn công đầu tiên, “giết hơn 10 vạn quân Tần” năm 218 trCN,
cho thấy người Âu Việt có tổ chức xã hội khá chặt chẽ, lực lượng quân đội
phong phú. Cuối thời Đông Hán, người phương Bắc gọi nhóm dân Âu Việt
vùng Uất Lâm chưa bị Hán hóa là “Ô Hử” (
乌浒) (Hậu Hán Thư). Năm 178,
dân Ô Hử cùng hợp lực với Giao Chỉ, Cửu Chân, Nhật Nam thành hàng vạn
quân chống lại thế lực thống trị Đông Hán [Trương Thanh Chấn.. 2002: 51-
52]. Ở một phương diện khác, các tác giả Tăng Chiêu Toàn, Tăng Tân, Tăng
Hiến San [2004: 23-33] đi từ khảo cổ học đã chứng minh sự tồn tại của các nhà
nước Tây Âu cổ dựa trên cơ sở nông nghiệp và thương mại hàng hải thông qua
vịnh Bắc Bộ. Trong truyền thuyết Long Mẫu thu phục ngũ long vùng ngã ba
Duyệt Thành (Quảng Đông) [tư liệu điền dã 2008, xem Phụ lục], nhu cầu liên
kết các bộ lạc Âu Việt thành thể thống nhất để đối phó với hiểm nguy, nhất là
với môi trường xã hội, là có thật.
Còn ở tiểu vùng Đông Lạc Việt, do đặc trưng phân tán của tự nhiên (bán
đảo, đảo) và văn hóa, các bộ tộc Việt cổ chưa chuẩn bị đầy đủ cho các nhà
nước ra đời. Tuy vậy, trong các cuốn Sơn Hải Kinh, Thái Bình Ngự Lãm từng
gọi tên các “nước Đạm Nhĩ” (
儋耳国), “nước Điêu Đề” (雕题国) v.v., song rất
ít chi tiết bàn luận.
2.3. Văn hóa tổ chức đời sống cá nhân
Ở mục này, chúng tôi chủ yếu khảo sát các bình diện tín ngưỡng, phong tục,
lễ hội và nghệ thuật Bách Việt vùng Lĩnh Nam thời kì chưa tiếp xúc văn hóa
Hán. Tuy nhiên, việc phân định đặc trưng cấp tiểu vùng là khó thực hiện.
