4. GIỮA NHỮNG THIÊN HÀ
Trong đại danh mục các bộ phận cấu thành vũ trụ, thiên hà là thứ
thường được nhắc đến. Những ước lượng gần đây nhất cho thấy rằng vũ trụ
quan sát được có thể chứa hàng trăm tỉ thiên hà. Sáng ngời, đẹp đẽ và dày
đặc sao, thiên hà tô điểm cho khoảng trống tối tăm trong không gian, chẳng
khác gì thành phố dọc một đất nước vào ban đêm. Nhưng khoảng không của
vũ trụ trống rỗng đến mức nào? (Vùng thôn dã giữa các thành phố trống trải
ra sao?) Đúng là các thiên hà đập vào mắt bạn, đúng là chúng xui khiến ta
tin không có điều gì khác đáng quan tâm, song vũ trụ còn chứa đựng nhiều
thứ khó dò trong quãng giữa các thiên hà. Biết đâu những thứ ấy càng thú vị
hơn, hay càng quan trọng hơn đối với sự tiến hóa của vũ trụ, hơn là bản thân
các thiên hà.
Tên tiếng Anh dành cho Ngân Hà, thiên hà xoắn ốc của chúng ta, là
Milky Way (con đường sữa), dựa theo vẻ ngoài của nó như dòng sữa đổ ra
khi ta dương mắt trần nhìn lên bầu trời đêm nơi Trái Đất
. Phải nói rằng,
ngay từ “galaxy” (thiên hà) cũng bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp galaxias nghĩa
là “như sữa”. Bộ đôi thiên hà láng giềng gần chúng ta nhất, cách 600.000
năm ánh sáng, đều nhỏ và có hình dạng không đều. Nhật ký hàng hải của
Ferdinand Magellan xác định những vật thể vũ trụ này trong chuyến du hành
vòng quanh thế giới nổi tiếng vào năm 1519. Để vinh danh ông, ta gọi chúng
là Đám mây Magellan Lớn và Nhỏ, và chúng được nhìn thấy chủ yếu từ
Nam bán cầu, trông như hai mảng mây neo đậu đằng sau những vì tinh tú
trên trời. Thiên hà lớn hơn thiên hà chúng ta và ở gần chúng ta nhất thì cách
một triệu năm ánh sáng, ở bên ngoài những ngôi sao vẽ nên chòm
. Thiên hà xoắn ốc này, ngày nay được gán cho cái tên Tinh vân
