lớn Andromeda (Great Nebula in Andromeda), là một thiên hà song sinh
sáng lòa và có phần đồ sộ hơn dải Ngân Hà. Lưu ý rằng tên gọi cho mỗi hệ
đều không nhắc đến sự tồn tại của sao: Ngân Hà, Đám mây Magellan,
Nebula Andromeda
. Cả ba đều được đặt tên trước khi phát minh ra kính
viễn vọng, thế nên vào lúc ấy chúng vẫn chưa bị phân thành những nhóm
sao cấu thành chúng.
Như sẽ trình bày rõ hơn ở chương 9, nếu không nhờ lợi ích của kính
viễn vọng hoạt động trên nhiều dải tần số ánh sáng thì có lẽ chúng ta vẫn
còn tuyên bố không gian giữa các thiên hà là trống rỗng. Nhờ sự hỗ trợ từ
thiết bị dò và lý thuyết hiện đại, ta đã khảo sát được vùng thôn dã của vũ trụ
và vén mở đủ mọi thứ khó dò tìm: thiên hà lùn (dwarf galaxy), sao bỏ chạy
(runaway star), sao bỏ chạy phát nổ, khí phát tia X triệu độ, vật chất tối,
thiên hà xanh nhạt, đám mây khí có mặt khắp mọi nơi, hạt tích điện năng
lượng cao ngoại hạng, và năng lượng chân không lượng tử bí ẩn. Với danh
sách như vậy, ta có thể lập luận rằng tất cả những thứ vui thú nhất trong vũ
trụ lại diễn ra ở quãng giữa các thiên hà, thay vì nằm ngay trong các thiên hà
ấy.
Trong bất kỳ một thể tích không gian nào được khảo sát cẩn thận, số
thiên hà lùn cũng trội hơn số thiên hà lớn với tỉ lệ hơn mười trên một. bài
luận đầu tiên tôi viết về vũ trụ, trong khoảng đầu thập niên 1980, có tiêu đề
là The Galaxy and the Seven Dwarfs (tạm dịch: Thiên hà và bảy chú lùn), đề
cập đến gia đình hàng xóm bé nhỏ của Ngân Hà. Kể từ ấy, con số thống kê
các thiên hà lùn trong khu vực đã đếm được lên đến hàng tá. Trong lúc các
thiên hà kích cỡ bình thường bao gồm hàng trăm tỉ ngôi sao thì các thiên hà
lùn chỉ manh mún một triệu sao, càng khiến ta khó dò tìm chúng gấp một
trăm nghìn lần. Chẳng trách đến nay chúng vẫn còn được phát hiện mới ở
ngay trước mũi chúng ta.
Hình ảnh thiên hà lùn không còn sản sinh thêm các sao thường trông
như những vết lem luốc tí hon tẻ nhạt. Những chú lùn nào vẫn hình thành
sao thì đều có hình dạng khác thường và nói hơi phũ phàng thì đều nom như
một mớ tàn tạ. Các thiên hà lùn có ba điểm gây khó khăn cho việc dò tìm:
