chúng nhỏ, do đó dễ bị bỏ qua khi thiên hà xoắn gợi cảm cứ lôi cuốn sự chú
ý của ta. Chúng bị mờ, do đó bị bỏ lỡ trong rất nhiều cuộc khảo sát thiên hà
mà người ta cắt bỏ những gì ở dưới một mức độ chói (brightness) định sẵn.
Và chúng có mật độ sao thấp bên trong, thế nên khó tương phản so với ánh
chói xung quanh đến từ bầu khí quyển ban đêm của Trái Đất và các nguồn
sáng khác. Tất cả đều đúng. Nhưng bởi lẽ các chú lùn có số lượng áp đảo
hơn thiên hà “bình thường”, có lẽ chúng ta cần điều chỉnh lại định nghĩa thế
nào là bình thường.
Bạn sẽ thấy rằng hầu hết các thiên hà lùn (mà ta biết) quanh quẩn gần
các thiên hà lớn hơn, quay quanh chúng như thể vệ tinh. Hai Đám mây
Magellan đều là một phần trong gia đình lùn của Ngân Hà. Tuy nhiên sinh
mệnh của các thiên hà vệ tinh có thể rất gieo neo. Hầu hết mô hình máy tính
về quỹ đạo của chúng cho thấy sự phân rã dần dần mà sau rốt sẽ dẫn đến
việc những chú lùn xúi quẩy bị xé nát, rồi bị thiên hà chính nuốt chửng.
Ngân Hà có dính líu đến ít nhất một vụ ăn tươi đồng loại thế này trong vòng
một tỉ năm qua, khi nó tiêu hóa một thiên hà lùn mà tàn tích còn rơi rụng
thành dòng suối tinh tú quay quanh trung tâm thiên hà, bên kia những ngôi
sao của chòm sao Cung Thủ (Sagittarius). Hệ này được gọi là Sao Lùn Cung
Thủ, dù đáng ra nên lấy tên là Bữa Trưa.
Trong một môi trường mật độ cao các cụm thiên hà, hai hay nhiều thiên
hà thường va chạm và để lại sau lưng một bãi hoang tàn hoành tráng: những
cấu trúc xoắn ốc bị uốn cong đến không thể nhận dạng, những vụ bùng phát
sao mới xảy ra tạo thành những vùng được sản sinh từ những va chạm dữ
dội của mây khí, và hàng trăm triệu ngôi sao phân tán qua lại sau khi vừa
thoát khỏi lực hấp dẫn của cả hai thiên hà ấy. Một số ngôi sao tập hợp thành
những kiểu đối tượng có thể gọi là thiên hà lùn. Các ngôi sao khác tiếp tục
lênh đênh. Khoảng 10% tổng số thiên hà cho thấy bằng chứng một vụ chạm
trán hấp dẫn quan trọng từng xảy ra với một thiên hà lớn khác – và con số
đó có thể còn cao gấp năm lần ở các thiên hà trong cụm.
Với ngần ấy bát nháo, sẽ có bao nhiêu mảnh thiên hà đổ nát trôi dạt
khắp không gian liên thiên hà, đặc biệt là bên trong những cụm thiên hà?
