kì xa xôi, đấy có thể là con chuột thí nghiệm để ta thử dò tìm các món tạp
nhạp chắn đường.
Chắc chắn, khi bạn phân tách ánh sáng chuẩn tinh thành các màu thành
phần, hé lộ quang phổ, thì quang phổ này khó đọc do có sự hiện diện lấn
lướt của mây khí chen ngang. Mọi chuẩn tinh mà ta biết, bất kể tìm thấy nó
ở nơi nào trên bầu trời, đều biểu lộ đặc điểm của hàng tá đám mây hydro
biệt lập rải rác khắp không gian và thời gian. Loại vật thể liên thiên hà độc
nhất này được xác định lần đầu tiên vào quãng đầu thập niên 1980, và tiếp
tục là một mảng năng động trong nghiên cứu vật lý thiên văn. Chúng đến từ
đâu? Chúng chứa đựng khối lượng tổng cộng bao nhiêu?
Mọi chuẩn tinh mà ta biết đều bộc lộ đặc điểm hydro này, nên ta có thể
kết luận rằng đám mây hydro có mặt khắp mọi nơi trong vũ trụ. Và, như ta
vẫn trông đợi, chuẩn tinh càng ở xa, càng nhiều mây thể hiện trên phổ. Một
số mây hydro (ít hơn 1%) đơn giản chỉ là kết quả quan sát của đường thẳng
tầm mắt nhìn chúng ta băng xuyên qua đám khí bên trong một thiên hà có
hình dáng bất thường hay một thiên hà xoắn bình thường. Bạn có thể kỳ
vọng rằng, dĩ nhiên, ít nhất một vài chuẩn tinh sẽ rơi lại đằng sau ánh sáng
của các thiên hà thường, quá xa không thể dò tìm. Nhưng số vật choán
đường còn lại thì không nhầm lẫn được, chúng là một loại vật thể vũ trụ.
Trong lúc ấy, những nhà khoa học nghiên cứu ánh sáng chuẩn tinh
không phải bằng cách tách màu thành phần đã phát hiện rằng ánh sáng
chuẩn tinh có thể đi xuyên qua vùng không gian chứa những lớp vật chất
lắng rộng lớn gây hư hại cho hình ảnh chuẩn tinh. Lớp chất lắng có khối
lượng này thường khó phát hiện bởi nó có thể cấu thành từ vật chất thường,
đơn giản là quá mờ và quá xa, hoặc nó có thể là vùng vật chất tối, chiếm lĩnh
trung tâm và các vùng xung quanh các cụm thiên hà, chẳng hạn. Dù là
trường hợp nào, hễ nơi nào có khối lượng thì nới ấy có trường hấp dẫn. Nơi
nào có trường hấp dẫn, nơi ấy có không gian bị uốn cong, theo thuyết tương
đối tổng quát của Einstein. Và nơi nào không gian bị uốn cong nó có thể có
tác dụng giống như độ cong của thấu kính thủy tinh thông thường, làm thay
đổi đường đi của ánh sáng chiếu qua. Quả thật, các chuẩn tinh xa xôi và toàn
