trò một kiểu đối chứng thụ động cho chắc ăn thứ mà bạn đo lường. Ví dụ,
nếu bạn muốn biết tưới cồn có tác dụng gì lên cây tulip, thì hãy trồng thêm
một cây thứ hai, y hệt cây đầu, nhưng tưới nó bằng nước. Nếu cả hai cây héo
- nếu bạn làm chết cả hai - thì không thể đổ lỗi cho cồn. Đó là giá trị của
mẫu đối chứng. Herschel biết, nên ông đặt một nhiệt kế bên ngoài phổ, kế
bên phổ màu đỏ, tin rằng nó sẽ không cao hơn nhiệt độ phòng trong suốt thí
nghiệm. Ấy thê mà không phải. Nhiệt độ trên nhiệt kế đối chứng tăng lên
còn cao hơn nhiệt kế phía phổ đỏ.
Herschel viết:
[Tôi] kết luận rằng màu đỏ thắm vẫn chưa đạt đến mức nhiệt cực đại;
có lẽ mức này nằm ngoài khúc xạ khả kiến một chút. Trong trường hợp
này, ít nhất nhiệt bức xạ cũng bao gồm phần nào, nếu không phải hầu
hết, ánh sáng bất khả kiến, nếu tôi được phép diễn đạt vậy; nói thế có
nghĩa là, trong những tia đến từ Mặt Trời có những tia có động lượng
không phù hợp cho mắt nhìn
.
Ôi trời đất quỷ thần ơi!
Herschel đã vô tình khám phá ra ánh sáng hồng “ngoại”, một phần mới
toanh trên phổ nằm ngay “dưới” đỏ, theo như ông công bố trong bài nghiên
cứu đầu tiên của bốn bài nghiên cứu về vấn đề này, đăng trên Philosophical
Transactions (Kỷ yếu Triết học) của Hội Hoàng gia vào năm 1800.
Phát hiện của Herschel đối với thiên văn học cũng tương đương với
khám phá của Antonie van Leeuwenhoek về “nhiều vi động vật (animalcule)
li ti sinh động, xê dịch rất duyên dáng”
trong một giọt nước hồ bé nhỏ.
Leeuwenhoek khám phá ra sinh vật đơn bào - cả một vũ trụ sinh học. Còn
Herschel khám phá ra dải ánh sáng mới. Cả hai đều ẩn khuất ngay trước mắt
người nhìn.
Những nhà điều tra khác ngay lập tức kế tục những chỗ nào Herschel
còn bỏ dở. Năm 1801 nhà vật lý học và dược sĩ người Đức Johann Wilhelm
