thành một hàng rõ dài tới tận Bờ Vô mới quay về tụ tập dưới gốc cây đề
cùng với người lớn. Không một ai muốn về vì một buổi làm mà lỡ dịp họp
mặt có một không hai này. Anh cán bộ kiểm tra của huyện thì bề ngoài vui
vẻ nói cười nhưng trong lòng rất bực vì chưa có lúc nào gặp riêng Loan
được. Anh có nhìn thấy cô gái ở đầu hồi ngôi nhà khi nãy nhưng chẳng
hiểu sao cô lại nhìn đi nơi khác lẩn tránh. Sự ấy làm anh thắc mắc và buồn.
Đoàn người dừng lại ở Bờ Hồng. Từ đây có thể phóng tầm mắt tới tận
Ba Tòa, triều trên, triều dưới, ngược lên chùa Hàn và qua cánh đồng Mè
sang tận chân tre làng Mè bên kia sông. Dòng nước đục lờ và quẩn quanh
vì phía hạ lưu người ta hạ cửa đập ngăn không cho dòng chảy ra sông Thưa
là con sóng lớn trong vùng.
Mười mẫu đồng Mè bên kia sông. Bí thư nhìn chỉ thấy dải nước mênh
mông và rập rình những vùng cây vông vang mà lòng căm giận. Cô gái
làng tên là Cúc nói đúng: Bất luận vì nguyên nhân gì dẫn đến đồng đất bỏ
hoang phải được coi là tội lỗi. Mà vì nguyên nhân gì họ lại để cho dân làng
Cao vượt qua suốt cánh đồng làng Thị cấy mảnh ruộng bên cánh đồng Mè?
Để tạo ra phép trung bình cộng cân bằng với cánh Mạn Điền màu mỡ hay
thực chất là sự yếu kém trong tổ chức và quản lý? Làng Cao ở xa, người
dân phải hết nửa buổi mới đi tới nơi canh tác nên làm ăn thua lỗ, bèn bỏ.
Cánh đồng này lại chẳng phải loại tấc đất tấc vàng. Phải chăng ngay từ phút
đầu nhập hợp tác xã toàn xã người ta phải phân chia đất đai canh tác theo
kiểu giữ miếng thiệt hơn chứ không phải hoàn toàn vì phát triển sản xuất?
Bí thư huyện ủy bỗng nhớ tới một kỷ niệm kháng chiến đầu năm
1954. Đơn vị anh dùng phương pháp độn thổ phục kích một tiểu đội ngụy
binh đi tuần ở Quán Khoang. Hoàn thành nhiệm vụ các anh rút chưa tới
cánh đồng Mạn Điền thì lính quận Chương kéo vào làng Kim Trang. Phía
bên kia lính bốt Đò Neo kéo qua đê Phượng Hoàng ra tận đường Hai mươi.
Tổ chiến đấu của anh có nguy cơ bị hai gọng kìm kẹp lại. Đúng lúc ấy du
kích làng Cao vận động ra đê Chùa Mới và du kích làng Thị vận động theo
