học, và bà sẽ không còn nhầm liệu pháp sốc điện với “điện giật” của những
kẻ bạo hành ở Nam Mỹ. Tất cả là vậy thôi. Bà đã được biết ý kiến của tôi
đúng như bà yêu cầu. Còn bây giờ tôi phải làm việc.
Bà Mari không hề nhúc nhích.
- Điều tôi muốn biết không phải là chuyện này. Thực ra, điều khiến tôi quan
tâm là, liệu tôi đã có thể đi khỏi đây hay chưa?
- Bà cứ đi khi nào bà muốn, và quay trở lại chừng nào bà muốn thế, và
chừng nào chồng bà còn tiền để chu cấp cho bà trong một cơ sở đắt giá thế
này. Có lẽ điều bà muốn hỏi là “Tôi đã khỏi bệnh chưa?” Vậy thì tôi sẽ trả
lời câu hỏi của bà bằng một câu hỏi khác “Bà khỏi bệnh gì?” Bà sẽ nói
“Khỏi chứng khiếp nhược của mình, khỏi hội chứng hoảng loạn”. Và tôi
xin trả lời “Ồ, Mari, bà đã không còn bị bệnh từ ba năm nay rồi”.
- Có nghĩa là tôi đã khỏi bệnh.
- Tất nhiên là không. Bệnh của bà là căn bệnh khác. Trong luận án tôi đang
viết để trình bày ở Viện Hàn lâm khoa học Slovenia (Bác sĩ Igor không
muốn kể chi tiết về Vitriol), tôi cố gắng nghiên cứu hành vi được gọi là
“bình thường” của con người. Trước tôi đã có nhiều người tiến hành các
nghiên cứu tương tự và đi tới kết luận rằng, chuẩn mực hoàn toàn chỉ là vấn
đề thoả thuận. Nói một cách khác, nếu phần lớn mọi người cho một điều gì
đó là thực tế, thì điều này trở thành thực tế.
Có những sự việc dựa trên tính hợp lý: việc các cúc áo nằm ở phía trước
chứ không phải ở phía sau hay giả dụ như ở bên sườn – đây là vấn đề logic,
vì đặt khác đi thì sẽ rất khó cởi áo.
Có những sự việc khác trở thành chuẩn mực vì ngày càng có nhiều người
cho rằng, dường như chúng phải là như thế. Tôi xin đưa ra hai ví dụ cho bà.
Có lẽ bà chưa bao giờ nảy ra ý nghĩ: tại sao các chữ cái trên bàn phím của
máy chữ lại được bố trí theo đúng trật tự như thế nhỉ, có đúng không?
- Chưa.
- Chúng ta sẽ đọc cái bàn phím này nhé: “QWETY” vì các chữ cái của
hàng thứ nhất được sắp xếp theo đúng trật tự như thế. Tôi đã từng nghĩ, tại
