vượng của Venice bắt đầu suy tàn. Với các hoạt động kinh doanh chính
được độc quyền hóa bởi giới quyền thế ngày càng thu hẹp, tình trạng sa sút
bắt đầu. Venice tưởng chừng như đang trên đường trở thành một xã hội
dung hợp đầu tiên trên thế giới, thế nhưng họ đã sa vào một bước ngoặt.
Các thể chế chính trị và kinh tế trở nên chiếm đoạt hơn, và Venice bắt đầu
trải qua tình trạng suy sụp kinh tế. Cho đến năm 1500, dân số giảm còn 100
nghìn người. Từ năm 1650 đến 1800, trong khi dân số châu Âu gia tăng
nhanh chóng thì dân số Venice lại giảm dần.
Ngày nay, hoạt động kinh tế duy nhất của Venice là du lịch, nếu không
kể đến một vài hoạt động đánh cá. Thay vì đi tiên phong trên con đường
thương mại và các thể chế kinh tế, người Venice làm bánh pizza, làm kem
và thổi thủy tinh màu cho các đoàn du khách nước ngoài. Du khách đến
chiêm ngưỡng các kỳ quan của Venice từ thời trước khi đóng cửa, như
Dinh tổng trấn và những con ngựa của Thánh đường St. Mark chiếm đoạt
từ Byzantium thưở Venice còn thống trị Địa Trung Hải. Từ một cường quốc
kinh tế, Venice giờ đây đã trở thành một viện bảo tàng.
TRONG CHƯƠNG NÀY, chúng tôi sẽ tập trung vào sự phát triển lịch
sử của các thể chế ở những vùng khác nhau trên thế giới và giải thích lý do
khiến chúng tiến hóa theo những lộ trình khác khau. Trong chương 4,
chúng ta đã thấy cách thức các thể chế ở Tây Âu phân hóa như thế nào so
với các thể chế ở Đông Âu, và các thể chế ở nước Anh phân hóa ra sao so
với phần còn lại của Tây Âu. Đây là hệ quả của những khác biệt thể chế
nhỏ nhặt, chủ yếu là do sự phân hóa thể chế tương tác với các thời điểm
quyết định. Khi đó, người ta dễ đi đến ảo tưởng rằng sự khác biệt thể chế
này là phần nổi của một tảng băng lịch sử sâu thẳm, mà bên dưới làn nước,
ta thấy các thể chế của Anh và châu Âu dứt khoát trôi giạt ra xa khỏi các
thể chế ở những nơi khác, dựa vào những biến cố lịch sử từ nhiều thiên
niên kỷ trước. Phần còn lại của tảng băng, nhự người ta nói, chính là lịch
sử.
