Cho đến lúc này, người Tây Ban Nha tập trung chú ý vào người dân
của đế chế Inca. Cũng như ở Mexico, dân chúng bị phân vào các
encomienda, mỗi người trong đoàn người chinh phục của Pizarro sẽ được
phân công phụ trách một encomienda. Encomienda là thể chế chính dùng
để kiểm soát và tổ chức lao động trong giai đoạn thuộc địa ban đầu, nhưng
chẳng bao lâu hệ thống này nhường bước trước một hệ thống khác vững
mạnh hơn. Năm 1545, một người dân địa phương tên Diego Gualpa đi tìm
một đền thờ bản xứ trên vùng núi Andes ở nơi mà ngày nay là Bolivia. Anh
bị một luồng gió mạnh hất tung xuống mặt đất và ngay trước mặt anh là
một vỉa quặng bạc. Đây là một phần của rặng núi bạc khổng lồ mà người
Tây Ban Nha đặt tên là El Cerro Rico, có nghĩa là “Ngọn đồi giàu có”.
Xung quanh nơi ấy mọc lên thành phố Potosí, mà vào thời hoàng kim năm
1650 có dân số lên đến 160 nghìn người, lớn hơn cả Lisbon hay Venice lúc
bấy giờ.
Để khai thác bạc, người Tây Ban Nha cần thợ mỏ - rất nhiều thợ mỏ.
Họ phái đến đây một tổng trấn, viên chức thuộc địa người Tây Ban Nha
Francisco de Toledo, với nhiệm vụ chính là giải quyết vấn đề lao động. De
Toledo đến Peru vào năm 1569, trải qua năm năm đầu tiên đi khắp nơi và
tìm hiểu nhiệm vụ mới. Ông cũng được phân công nhiệm vụ điều tra toàn
bộ dân số trưởng thành. Để tìm người lao động cần thiết, trước tiên de
Toledo di dời gần như toàn bộ thổ dân, tập trung họ vào những thành phố
mới gọi là reducciones - hiểu sát nghĩa là ‘thu gọn’ - giúp tạo điều kiện
thuận lợi cho việc bóc bột lao động của vương triều Tây Ban Nha. Sau đó
ông sửa đổi và điều chỉnh một thể chế lao động Inca gọi là mita, theo ngôn
ngữ Quechua của người Inca có nghĩa là “vòng quay”. Theo hệ thống mita,
người Inca sử dụng lao động cưỡng bức để điều hành các trang trại được
thiết kế nhằm cung cấp lương thực cho các đền thờ, giới quý tộc và quân
đội. Đổi lại, giới quyền thế của Inca đảm bảo an ninh và cứu đói. Trong tay
của de Toledo, hệ thống mita, đặc biệt là mita ở thành phố Potosí, trở thành
cơ chế bóc lột sức lao động lớn nhất và nặng nề nhất trong thời kỳ thuộc
địa Tây Ban Nha. De Toledo xác lập một địa bàn hoạt động khổng lồ, chạy
