26 gia đình khác bên ngoài nhóm nòng cốt. Nghiên cứu phả hệ và chính trị
của bà cho thấy rằng các gia đình này đã kiểm soát quyền lực kinh tế và
chính trị ở Guatemala từ năm 1531. Ngay cả với định nghĩa rộng hơn về
những gia đình nào là một phần của giới quyền thế này, vẫn cho thấy rằng
họ chỉ chiếm hơn 1% dân số vào thập niên 1990.
Ở Sierra Leone và phần lớn vùng hạ Sahara châu Phi, vòng xoáy đi
xuống có hình thức của những thể chế chiếm đoạt do các cường quốc thực
dân thiết lập rồi được các nhà lãnh đạo sau khi giành độc lập tiếp quản. Ở
Guatemala, cũng như ở phần lớn Trung Mỹ, ta thấy một hình thức đơn giản
hơn, trần trụi hơn của vòng xoáy đi xuống: những người có quyền lực kinh
tế và chính trị sẽ thiết kế các thể chế nhằm bảo đảm sự liên tục quyền lực
của họ, và họ đã làm điều đó một cách thành công. Kiểu vòng xoáy đi
xuống này dẫn đến sự tồn tại dai dẳng của các thể chế chiếm đoạt, của một
giới quyền thế cầm quyền không đổi cùng với tình trạng kém phát triển.
Vào thời điểm chinh phục thuộc địa, Guatemala có mật độ dân cư
đông đúc với dân số vào khoảng 2 triệu người Maya. Bệnh tật và bóc lột
gây thiệt hại nặng nề ở đây cũng như ở mọi nơi khác của châu Mỹ. Chưa
đến thập niên 1920 thì dân số đã quay về mức này. Cũng như ở những nơi
khác trên Đế quốc Tây Ban Nha, người dân bản xứ được phân bổ cho
những người chinh phục trong hệ thống cai trị encomienda. Như ta đã thấy
trong bối cảnh thuộc địa hóa Mexico và Peru,encomienda là một hệ thống
lao động cưỡng bức mà về sau nhường chỗ cho những thể chế cưỡng bức
tương tự khác, đặc biệt là hệ thống repartimiento, còn gọi là mandamiento
ở Guatemala. Giới quyền thế, bao gồm dòng dõi của những người chinh
phục và một số thành phần bản xứ khác, không chỉ hưởng lợi từ hệ thống
lao động cưỡng bức mà còn kiểm soát và độc quyền hóa hoạt động thương
mại thông qua một phường hội thương nhân được gọi là Consulado de
Comercio. Hầu hết dân chúng Guatemala sống ở các vùng núi cao cách xa
bờ biển. Chi phí giao thông cao làm giảm mức độ phát triển của nền kinh tế
xuất khẩu, và đất đai thoạt đầu không có giá trị cao. Phần lớn đất đai vẫn
