dẫn các nhà hoạch định chính sách nước này về cách thức soạn thảo những
chính sách tốt hơn hay tránh né thất bại thị trường; đồng thời cũng không
phải nhờ vào dòng viện trợ nước ngoài hay là kết quả tự nhiên của quá trình
hiện đại hóa. Nói đúng ra, sự vươn lên của Brazil là thành tựu của nhiều
thành phần xã hội đa dạng dũng cảm xây dựng các thể chế chính trị dung
hợp. Cuối cùng, các thể chế này dẫn đến các thể chế kinh tế dung hợp hơn.
Cũng giống như nước Anh vào thế kỷ 17, sự chuyển hóa của Brazil bắt đầu
bằng sự ra đời của các thể chế chính trị dung hợp. Tuy nhiên, làm thế nào
để xã hội xây dựng được các thể chế chính trị dung hợp?
Như chúng ta đã thấy, lịch sử đầy ắp ví dụ về những phong trào cải
cách song cuối cùng phải chịu khuất phục trước quy luật sắt của thể chế
chính trị đầu sỏ và thay thế các thể chế chiếm đoạt này bằng những thể chế
khác thậm chí còn tồi tệ hơn. Chúng ta đã thấy nước Anh năm 1688, nước
Pháp năm 1789, và Nhật Bản trong cuộc cách mạng Minh Trị Duy Tân năm
1868 từng bắt đầu quá trình xây dựng các thể chế chính trị dung hợp bằng
một cuộc cách mạng chính trị. Nhưng các cuộc cách mạng chính trị thường
gian khổ và gây ra đổ vỡ tàn phá, và không phải chắc chắn sẽ thành công.
Cuộc Cách mạng Bôn- sê-vích ở Nga từng rao giảng về mục tiêu là thay thế
hệ thống kinh tế bóc lột của Nga hoàng bằng một hệ thống công bằng và
hiệu quả hơn, mang lại tự do và thịnh vượng cho hàng triệu người dân nước
Nga. Than ôi, kết quả thì ngược lại, và thay thế cho những thể chế mà Bôn-
sê-vích đã lật đổ là những thể chế thậm chí còn chiếm đoạt hơn và đàn áp
hơn. Nhiều cuộc cải cách từ trên xuống dưới ở những nước không theo chế
độ cộng sản cũng không khả dĩ hơn. Nasser thề thốt sẽ xây dựng một xã hội
công bằng hiện đại ở Ai Cập, nhưng chỉ dẫn đến chế độ tham nhũng của
Hosni Mubarak, như đã thấy trong chương 13. Robert Mugabe được nhiều
người xem là một chiến sĩ cách mạng đấu tranh cho tự do, có công lật đổ
chế độ Rhodes phân biệt chủng tộc và mang tính chiếm đoạt cao độ của Ian
Smith. Nhưng thể chế ở Zimbabwe vẫn không hề trở nên bớt tính chiếm
đoạt, và tình hình kinh tế nơi đây còn tệ hơn so với trước khi độc lập.
