chúng ta thấy trong 150 năm trở lại đây hoàn toàn khác so với thứ bậc cách
đây 500 năm. Thứ hai, nhiều quốc gia, chẳng hạn như phần lớn khu vực
Đông Á, và gần đây là Trung Quốc, đã trải qua vài thập kỷ tăng trưởng
nhanh chóng kể từ sau Thế chiến thứ hai. Tăng trưởng của nhiều nước
trong số này sau đó bị đảo ngược. Ví dụ như Argentina đã phát triển nhanh
chóng trong năm thập kỷ cho tới tận năm 1920, nhờ đó trở thành một trong
những quốc gia giàu nhất thế giới, nhưng sau đó bắt đầu trượt dài. Ví dụ
của Liên Xô thậm chí còn đáng chú ý hơn: phát triển nhanh chóng từ năm
1930 cho đến 1970, nhưng sau đó đã sụp đổ một cách nhanh chóng.
Điều gì nằm đằng sau những khác biệt lớn về đói nghèo và thịnh
vượng và mô thức tăng trưởng? Tại sao các nước Tây Âu và các thuộc địa
định cư của chúng bắt đầu phát triển trong thế kỷ 19, hầu như không ngoái
lại phía sau? Điều gì giải thích sự “dai dẳng” trong bảng xếp hạng giàu
nghèo ở châu Mỹ? Tại sao các nước hạ Sahara ở châu Phi và các quốc gia
Trung Đông không thể đạt được tăng trưởng kinh tế như của Tây Âu, trong
khi nhiều nước Đông Á lại trải qua những giai đoạn tăng trưởng kinh tế
nhanh đến chóng mặt?
Người ta có thể nghĩ rằng thực tế chênh lệch giàu nghèo giữa các quốc
gia trên thế giới to lớn, dai dẳng, và có mô thức rõ rệt như vậy thì chắc hẳn
sẽ phải có một lời giải thích được chấp nhận một cách rộng rãi. Sự thực
không phải như vậy. Hầu hết các giả thuyết của các nhà khoa học xã hội về
nguồn gốc của đói nghèo và thịnh vượng đều không thể giải thích một cách
thuyết phục về tình trạng cách biệt giàu nghèo được mô tả ở trên.
GIẢ THUYẾT ĐỊA LÝ
Một lý thuyết về nguyên nhân của sự cách biệt giàu nghèo trên thế
giới được chấp nhận rộng rãi là giả thuyết địa lý. Giả thuyết này cho rằng
sự khác biệt lớn giữa các nước giàu và nghèo là do sự khác biệt về địa lý
tạo ra. Nhiều quốc gia nghèo, chẳng hạn như những nước châu Phi, Trung
