như thế là vô lý. Những phong tục đó chính là do bọn áp bức cũ của chúng
tôi và tôn giáo đã buộc chúng tôi phải theo.
- Ra thế! Ông linh mục thốt lên.
- Vâng, nhiều người nước ngoài dành rất nhiều công sức nghiên cứu
vấn đề trả thù ở nước chúng tôi, nhưng họ nghiên cứu với một ý đồ nhất
định.
- Vì vấn đề đó có một lợi ích khoa học, ông linh mục xen vào.
- Theo tôi không phải thế. Ý muốn thực sự của họ là chuẩn bị dư
luận để tiêu diệt dân tộc Albania và truyền bá tư tưởng đó của họ.
- Tôi không tin là như vậy, tôi không tin là như vậy. Ông linh mục
nói và mỉm cười gượng gạo.
Anh cán bộ đi với hai người vài bước rồi chào họ và cáo từ.
Viên tướng tiếp tục tranh luận với ông linh mục.
- Ông giải thích vấn đề phong tục, viên tướng nói, mà chỉ căn cứ vào
những yếu tố tâm lý, nhưng tôi tưởng dù sao cũng không thể loại trừ được
một vài nguyên nhân khách quan, thuộc về mặt lịch sử và quân sự. Ông có
biết dân tộc này làm tôi nghĩ đến cái gì không? Tôi nghĩ đến những con thú
dữ, trước nguy cơ, khi sắp sửa chồm lên, đứng lặng im trong một tình trạng
căng thẳng cao độ, gân cốt căng lên, mọi giác quan đều thức tỉnh sẵn sàng.
Tôi thấy hình như đất nước này luôn luôn đứng trước nhiều cảnh hiểm
nghèo và tình trạng báo động ấy đối với họ đã trở thành bản chất thứ hai.
- Điều ông vừa nêu lên chính là điều mà họ gọi là cảnh giác đấy, ông
linh mục nói.
Ông linh mục tiếp tục nói nhưng viên tướng không nghe nữa.
- Tôi có cảm giác là chúng ta nói về họ nhiều quá, sau cùng ông nói
như vậy. Thực ra, công việc của họ chẳng liên quan gì mấy đến ta. Họ cứ
việc tiêu diệt lẫn nhau, muốn nhanh bao nhiêu tùy ý họ.
Ông linh mục dang hai bàn tay mở rộng.
- Tốt hơn là ta nên xem xét công việc của ta một chút, viên tướng nói
tiếp, cái công việc thảm hại của ta đã làm ta mệt lử và ta đã không làm được
đến nơi đến chốn. Ông không thấy là ta giậm chân tại chỗ ư? Thậm chí hầu
