tưởng như đằng sau cái vẻ trơ trụi hoang dã ấy, những sườn núi kia còn giấu
kín một bí mật rùng rợn bi thảm.
- Một đất nước thật bi thảm, ông nói. Quần áo họ mặc cũng có một
cái gì bi thảm. Ông hãy nhìn cái áo khoác đen và cái váy mà những người
phụ nữ kia mà xem.
- Vâng.
- Ông thấy rõ có phải là bi thảm không?
- Ông mà nghe họ hát thì không biết ông sẽ nói thế nào. Còn thê
thảm gấp bội. Cái đó là do số phận nước này vốn phải chịu. Trải qua bao thế
kỷ, không có một dân tộc nào đã phải chịu một số phận buồn thảm hơn.
Chính vì thế mà họ có cái tính thô bạo, dữ tợn ấy.
- Thế họ không có những bài hát vui à?
- Không. Rất ít.
Ô tô lao xuống theo một con đường núi. Trời lạnh. Thỉnh thoảng có
những chiếc xe tải leo lên, máy rú rầm rầm. Trên một sườn núi, sừng sững
một nhà máy lớn đang xây dở. Phong cảnh trơ trụi khiến cho toàn cảnh công
trường quy mô đồ sộ nổi bật lên trên nền sương mù.
- Đây là một nhà máy đúc đồng, ông linh mục nói.
Ở các ngã tư, từng quãng một lại xuất hiện những lô cốt vuông, tròn
hoặc lục giác, có trổ những lỗ châu mai nhìn xuống mặt đường. Cứ đến mỗi
chỗ ngoặt, chiếc xe lại đi vào tầm bắn của những lô cốt ấy, và viên tướng lại
nhìn chằm chằm vào những cái khe hẹp bỏ không đó, phía trước chỉ có nước
chảy nhỏ giọt.
«Thế là thoát!» ông nghĩ bụng mỗi khi chiếc xe đi ra khỏi tầm bắn,
nhưng đến chỗ rẽ sau, một lô cốt khác lại như từ dưới đất đột ngột mọc lên,
và chiếc xe lại như nằm trong tầm hỏa lực của nó. Viên tướng ngắm nhìn
nước chảy ròng ròng trên mặt kính xe và đôi khi vừa chợt thiu thiu ngủ, ông
lại có cảm giác kính xe bị đạn bắn vỡ vụn, và giật mình thức giấc. Nhưng cái
lô cốt vẫn im lìm, hoang vắng. Nếu nhìn kỹ những lô cốt ấy từ đằng xa, ta sẽ
nghĩ đến những công trình điêu khắc của Ai Cập, bề ngoài nom lúc thì lạnh
lùng đầy vẻ khinh thị, lúc thì bí hiểm khó hiểu, theo cách sắp đặt các lỗ châu
