của Robert Shaplen thì trước sau Thượng tọa vẫn là người chống Cộng Sản,
chống Hoa Kỳ và chống chiến tranh. Ông ta cho biết từ sau khi Cộng Sản
chiếm miền Nam, Thượng tọa bị cô lập một năm rưỡi rồi mới được trở về
chùa Ấn Quang [19].
Thật thế, nếu Thượng tọa Trí Quang là Cộng Sản như những lời xuyên tạc,
vu khống, thì tại sao chính quyền Hà Nội sau khi chiếm được miền Nam lại
không sử dụng Thượng tọa, một vị lãnh đạo được đa số Tăng Ni và quần
chúng Phật tử kính phục và tín nhiệm, để thành lập “Phật giáo yêu nước”,
“Phật giáo thống nhất”, mà lại dùng Thượng tọa Thích Minh Châu vốn
không được tín đồ tin tưởng, khiến cho cuộc đấu tranh của Phật tử chống lại
hai tổ chức đó kéo dài. Và nếu Phật giáo là Cộng Sản thì tại sao đầu năm
1975, khi gần mất Huế, Đức Tăng thống của Giáo Hội lại phải vào ngay Sài
Gòn không ở lại vùng Cộng Sản như Tổng Giám mục Trịnh Như Khuê đã ở
lại Hà Nội từ năm 1954 để vừa làm tay sai cho chế độ miền Bắc vừa giúp
Vatican dễ dàng bắt cá hai tay trong ván bài Việt Nam.
Nói tóm lại, vì không nhìn được tương lai đất nước đi về đâu, vì mang tinh
thần chống Cộng một chiều theo kiểu con đà điểu chui đầu vào cát, vì
không lý hội được viễn ảnh của một nền Hòa Bình trong Trung lập, cho nên
khi nghe Thượng tọa Trí Quang đòi hỏi Trung lập và Hòa bình, khi nghe
Phật giáo nêu khẩu hiệu Hòa Giải và Hòa Hợp Dân Tộc (việc mà Giáo
hoàng Paul VI đã vận động từ năm 1965 và cả Giáo chủ Phạm Công Tắc đã
đòi hỏi từ năm 1954-1955) cho nên cả hai chế độ Đệ I và Đệ II Cộng Hòa
cũng như nhóm Công Giáo Cần Lao đã gán cho Thượng tọa là thân Cộng.
Gán cho Thượng tọa Trí Quang là thân Cộng, nhóm Công Giáo Cần Lao
còn có mục đích trả thù, còn có ý đồ chạy tội trước lịch sử. Sự diễn dịch bừa
bãi đó chỉ có thể giải thích bằng một đầu óc giáo điều, hẹp hòi và thù hận,
với những định kiến đã bám chặt từ lâu vào tâm thức của họ mà thôi.
Giáo sư Trần Ngọc Ninh, một nhà văn hóa tên tuổi của Việt Nam đã đưa ra
một khẳng định khúc chiết như sau:
Có nhiều người nghi ngại và lo sợ rằng Phật giáo có thể đi với Cộng Sản,
Cộng Sản có thể dùng được Phật giáo, những người này không hiểu gì về
Phật giáo cả, và cũng không hiểu gì về Cộng Sản nữa.