đồng bào với cả nước; đừng vì say sưa với nhiệm vụ tông đồ chống ma quỷ
mà không khép mình đúng vị trí của một bộ phận trong toàn bộ lực lượng
đấu tranh của nhân dân không?
Chỉ khi nào lực lượng Công giáo Việt Nam trong nước cũng như ngoài nước
tìm được câu trả lời thoả đáng cho ba vấn nạn lớn đó bằng tâm thức của dân
tộc Việt (chứ không phải "dân tộc được Chúa chọn lựa") dưới ánh sáng
truyền thống văn minh Việt (chứ không phải "truyền thống Giáo hội La
Mã") để làm kẻ thừa kế chính thống của lịch sử Việt, thì lúc đó, và chỉ lúc
đó, trên con đường giải phóng đất nước họ có dân tộc và dân tộc có họ.
Dân Việt không mất nước, dân Việt cũng không mất miền Nam. Chỉ có một
thiểu số dân Việt mất đi một nền Cộng Hoà do hai vị Tổng thống Công giáo
lãnh đạo. Cộng Sản là một chế độ, Cộng Hoà cũng là một chế độ, là một
mắt xích trong toàn bộ tiến trình thăng trầm của lịch sử nước ta, như các
triều đại Đinh, Lê, Lý, Trần, Nguyễn, các triều đại có mất đi nhưng người
dân có bao giờ mất nước đâu. Tại sao lại phải đồng hoá với một chế độ để
xác định là ta còn nước hay mất nước; tại sao lại căn cứ trên một vị trí địa
dư để kết luận là nước đang còn hay nước đã mất.
Tự nhận là mất nước tức là chấm dứt vĩnh viễn sự liên hệ với lịch sử Việt
Nam, với dân tộc Việt Nam, với phong hóa Việt Nam. Người Công giáo
Việt Nam cũng là con cháu giòng dõi Lạc Hồng; hãy làm chủ đất nước này,
hãy xây dựng đất nước này, hãy trở về trong vòng tay ưu ái của dân tộc để
khai mở một vận hội mới cho non sông.
-o0o-
Nếu trong phần đầu của chương này tôi đã dành để suy nghiệm về bản chất
của cuộc chiến Việt Nam và về vai trò của Giáo hội Công giáo trong sự thất
bại của hai nền Cộng Hòa, thì phần hai của Lời Kết Luận, tôi xin mạo muội
trình bày những suy nghiệm của mình về sự liên hệ giữa Phúc Đức và Số
Mệnh như một quan niệm sống Đông phương qua cuộc đời của ông Ngô
Đình Diệm.
Mệnh quý tòng tiện địa, Tự đạt. Mệnh tiện tòng phú vị, Tự nguy (Vương
