VIỆT NAM MÁU LỬA QUÊ HƯƠNG TÔI - Trang 260

liệt, đành phải bỏ rơi Bắc Việt. Trước đó, thời làm Thượng Thư Bộ Lại
(1933), ông cũng đã đòi toàn quyền để cải cách xã hội mà không biết rằng
những cải cách đó, nếu thực hiện được, chỉ làm đẹp thêm vai trò thực dân và
làm mạnh thêm vị trí bảo hộ của người Pháp tại Việt Nam. Huống gì là
người của Hội Truyền Giáo Hải Ngoại Pháp, ông làm sao đi ngược lại được
chính sách thực dân của Hội, làm sao lên án và tiêu trừ được những hành vi
áp bức quá khích của các vị cố đạo đối với lương dân.
Trong Việt Nam Pháp Thuộc Sử của giáo sư Phan Khoang, trong Lịch Sử
Nội Chiến Việt Nam của giáo sư Tạ Chí Đại Trường, trong rất nhiều lời kêu
gọi của cụ Phan Bội Châu, ta đã biết rõ ràng và đầy đủ việc các vị Cố đạo
dựa vào bạo lực của quân đội viễn chinh Pháp để bênh vực con chiên mà áp
bức người lương [35]. Ở đây, tôi xin dẫn chứng thêm nhận định của học giả
Đào Trinh Nhất khi phê phán những tệ hại do các Cố đạo gây ra:
… Thật thế, các ông ấy giảng đạo, song nếu “con chiên” có chuyện gì kiện
cáo với lương dân, tức thời các ông mang bộ “áo dài thâm” vào rồi thân
hành lên quan Phủ, quan Huyện kêu nài, và dọa nạt quan Phủ, quan Huyện
phải xử cho con chiên được kiện. Nếu quan không bênh vực theo ý muốn
của các ông thì các ông hăm dọa lên nói với quan Công sứ tìm cách ám hại.
Các ông cố đạo gọi dân đến dụ dỗ, hễ đứa nào chịu theo Đạo thì lãnh sáu
đồng bạc. Những đứa đã ngửa tay lấy tiền để đi Đạo thì còn có ra hồn gì
đâu. Lấy tiền xong chúng về làng dọa nạt anh em đồng bào mình: “Bây liệu
hồn, chúng tao đây đã có Tây đỡ đầu, nếu bây dám chửi tao, gây gổ với tao
là tao nướng xác của bây và lấy hết của cải của bây”. Đêm tối, chúng nó
chụm lửa tự đốt tiêu nhà tranh vách nát của chúng để rồi la làng giá họa vu
oan cho bọn Văn Thân, bọn dân lương. Thế là chúng vừa lấy được tiền của
nhà nước mà bọn lương dân kia thì phải tù tội [36].
Với một tình trạng xã hội “quan tha ma bắt” như thế, với một triều đình bạc
nhược thối nát như thế, thử hỏi ông Diệm dù có đòi hỏi thật sự thì làm sao
ông có thể thực hiện những cải cách được. Dưới thời Cộng Hòa, là một
Tổng thống toàn quyền mà ông còn để cho các Linh mục và nhóm Cần Lao
khủng bố áp bức lương dân thì dưới thời Pháp thuộc, ông làm sao có thể
chống lại chính sách của Hội Truyền giáo và chống lại cái bổn phận tông đồ