VIỆT NAM MÁU LỬA QUÊ HƯƠNG TÔI - Trang 258

của Sở Chính Trị Pháp (Service Civil). Ông thất bại trong việc tranh chấp
với ông Quỳnh nên chỉ làm Thượng thư Bộ Lại được 4 tháng thì phải xin từ
chức.
Để giải thích sự tranh chấp có vẻ khó hiểu của hai vị Thượng thư cùng được
đỡ đầu và bảo vệ từ một nguồn thế lực là Pháp, ta cần phải thấy rõ bản chất
thật sự của sự cấu kết giữa Hội Truyền Giáo Hải Ngoại và chính quyền thực
dân Pháp. Sự cấu kết đó dựa trên căn bản hỗ tương quyền lợi và quân phân
trách nhiệm: Thực dân Pháp phải núp đàng sau những chiếc áo chùng thâm
mới có được cái chính nghĩa “nhiệm vụ khai hóa” (mission civilisatrice);
các tu sĩ Thiên Chúa giáo phải được che chở bằng súng đạn của bộ máy xâm
lược mới bình định được các cuộc chống ngoại xâm bản xứ để rao truyền
đức tin của Chúa Kitô. Đó là quyền lợi hỗ tương giữa Giáo truyền và Thế
quyền mà lịch sử Giáo hội La Mã và đế quốc La Mã đã tiến hành từ thế kỷ
thứ 4 và hiện vẫn còn là mối đe dọa lớn cho sự sinh tồn của Giáo hội, và
chính Đức Giáo Hoàng John Paul II vào năm 1978 đã phải lên tiếng cảnh
cáo rằng “khói lửa của quỷ Satan đã tràn vào Giáo hội”[34]. Tuy nhiên,
trong tiến trình cấu kết này, vấn đề quân phân trách nhiệm không phải lúc
nào cũng minh bạch và được tôn trọng, Giáo hội đã có lúc vượt hạn chế để
hành xử thế quyền cũng như các đế quốc cũng đã có lúc uy hiếp Giáo hội để
khuynh loát giáo quyền.
Những va chạm dễ hiểu đó đã chạy dài suốt quá trình phát triển của Giáo
hội La Mã và các đế quốc Địa Trung Hải, và ở một kích thước nhỏ hơn
nhưng rõ rệt hơn, đã thể hiện rõ ràng trong cuộc xâm thực văn hóa–chính trị
trên đất nước ta trong những triều đại nhà Nguyễn. Ví dụ hiển nhiên nhất là
chính sách ngu dân của Pháp tìm đủ mọi cách để duy trì và khuyến khích
các truyền thống và hình thái cổ tục của dân ta, trong khi các vị truyền đạo
lại tìm đủ mọi cách để đả phá và bài trừ những tục lệ cổ truyền đó của văn
hóa dân tộc để dễ dàng len lỏi giáo lý Thiên Chúa giáo vào tín ngưỡng dân
ta.
Chính Giám mục Puginier đã chủ trương trong 30 năm phải thực hiện cho
xong công cuộc Công giáo hóa toàn bộ Bắc kỳ để biến miền này thành một
tỉnh quận của Pháp gồm toàn người Việt theo đạo Công giáo, trong khi đó