VIỆT NAM MÁU LỬA QUÊ HƯƠNG TÔI - Trang 332

Tân. Giáo hội đã xem các nền văn hóa Á Đông là vô giá trị, là sai lầm, tội
lỗi, do đó đã gần như bắt buộc người Á Đông phải chọn lựa giữa dân tộc và
giáo hội... vả lại, trình độ đạo đức trung bình của người Thiên Chúa giáo Á
Đông không có gì gọi là “cao” hơn những người không Thiên Chúa Giáo.
[4]
Như vậy, sau gần 400 năm rao giảng tin mừng, kết quả của việc truyền bá
Thiên Chúa giáo tại Viêt Nam quả thật là nhỏ nhoi khiêm tốn, mà thể hiện
rõ ràng nhất là Giáo hội Thiên Chúa giáo Việt Nam, tuy có cơ sở ở thượng
tầng nhưng về mặt sâu gốc rễ vào quảng đại quần chúng thì bị khước từ và
bật dội ra khỏi tâm thức của đại khối dân tộc vì tính bất khả hòa và bất khả
dung của nó. Năm 1945, với sự du nhập của chủ nghĩa Mác Xít (mà công
khai là Hội Nghiên cứu Chủ nghĩa Mác Xít ở Hà Nội) và với hấp lực của
một cuộc kháng chiến chống thực dân Tây phương do đảng Cộng sản điều
động để vận dụng và kết hợp toàn dân, nhất là thành phần tiểu tư sản trí
thức, nên các tu sĩ lãnh đạo giáo hội Công giáo Việt Nam ý thức được mối
nguy cơ đang làm suy hại khả năng truyền bá của Giáo hội (trên mặt tư
tưởng cũng như hành động) nên đã phản ứng công khai và dứt khoát để đối
kháng với sức mê hoặc vô thần của đảng Cộng sản.
Tôi còn nhớ lá thư luân lưu của Đức giám mục Phát Diệm Lê Hữu Từ lên án
Cộng sản vô thần. Tôi còn nhớ ở Huế nhiều linh mục như cha Thích, cha
Thính... thường diễn thuyết tại hội Quảng Tri đề cao thuyết duy linh và tôn
vinh Thượng Đế... Dần dần, các vị linh mục như Bửu Dưỡng, Nguyễn Văn
Thích, Lý Văn Lập cùng với ông Ngô Đình Nhu đi đến quyết định phải
chính trị hóa Giáo hội mà khởi đầu là hình thành một chủ thuyết vừa triết lý
vừa chính trị gọi là chủ nghĩa Nhân Vị dựa theo thuyết Personnalisme của
nhà trí thức Thiên Chúa giáo Pháp, ông Emmanuel Mounier. Tôi không có
tham vọng giải thích thuyết Nhân Vị ở đây, nhưng về tổng quan thì Nhân Vị
là vị thế của con người, lấy con người làm giao điểm trong trục tương quan
với đồng loại, thiên nhiên và Thượng Đế. Người là trung tâm để phục vụ, có
ưu thế hơn các thực thể khác như dân tộc, nhân loại, hay nhu cầu vật chất.
Con người có phần xác và phần hồn, mà linh hồn được coi là chủ yếu hơn vì
linh thiêng bất tử và là nguồn gốc của văn minh. Linh hồn có tính thiêng