VIỆT NAM MÁU LỬA QUÊ HƯƠNG TÔI - Trang 56

Hương, từ cô gái giặt áo ở mặt nước ven sông đến tà áo tím Đồng Khánh
của mùa thu tan trường về, từ hàng cau thôn Vĩ đến tiếng thông reo đỉnh
Ngự, tất cả đều có sức thu hút lạ lùng và đều để lại trong tâm tưởng tôi
những hình ảnh không quên. Lần băng cầu Lò Rèn để đi Phú Cam , tôi đi
qua nhà ông Diệm và thầm cảm phục vị Thượng thư đầu triều, tuy còn trẻ
tuổi mà không màng danh lợi, dám cởi áo từ quan trong giai đoạn mà nhiều
người bán hết gia tài để mua chút phẩm hàm, hoặc dâng vợ cho giặc để
kiếm chức tri huyện.
Đời sống của tôi tại Trung tâm Huấn luyện Hạ sĩ quan càng ngày càng trở
nên căng thẳng và bực bội. Những va chạm với những quân nhân Pháp
trong lúc điều hành công tác giảng huấn, những hành vi hống hách kỳ thị
của họ đối với quân nhân Việt Nam, những áp bức và bất công trong đời
sống trong và ngoài doanh trại, và nhất là thái độ khúm núm sợ hãi đến độ
tội nghiệp của một số đồng ngũ người Việt Nam... như biến thành giọt nước
cuối cùng làm tràn ly nước của thời thơ ấu thôn quê của tôi, mà chết chóc,
đốt phá, hãm hiếp, tù đày do người Pháp và tay sai của họ gây ra đã chồng
chất bấy lâu nay.
Cho đến một hôm vào tháng 6 năm 1942, tôi đang dạy tác chiến cho một
trung đội khóa sinh tại chân núi Ngự Bình thì ông Trần Văn Dĩnh (sau này
là Giám đốc Thông tin dưới thời ông Diệm và hiện đang sống tại Hoa Thịnh
Đốn, Hoa Kỳ [8]) và một người lạ mặt đến thao trường xin gặp tôi. Ông
Dĩnh tự giới thiệu tên họ của mình và người lạ mặt (mà bây giờ tôi mới nhớ
ra tên Nguyễn Huy Tuân), một công chức của Chính phủ Bảo hộ.
Ông Dĩnh đặt ra một số vấn đề thời sự để thẩm định lòng yêu nước và quyết
tâm dành độc lập cho nước nhà của tôi, rồi phân tích tình hình chính trị thế
giới và Việt Nam cho tôi nghe để đi đến kết luận là chế độ bảo hộ của Pháp
tại Việt Nam thế nào cũng phải chấm dứt và Việt Nam thế nào cũng được
độc lập. Tuy còn trẻ, nhưng ông lý luận rất khoa học và ông đặt vấn đề rất
đúng đắn, cách trình bày của ông, tuy rất tổng quát, nhưng lại phù hợp hoàn
toàn với những suy tư của tôi từ lâu.
Trả lời thắc mắc vì sao ông biết tôi và dám đến để làm công tác tuyên truyền
này thì ông cho hay là đã điều nghiên và thiết lập được danh sách những