Năm sự kiện tiêu biểu mà tôi vừa kể trên kia đã chứng minh thái độ chịu
đựng của người Mỹ trước sự ngoan cố của anh em ông Diệm. Lời trình bày
của ký giả Robert Shaplen dưới đây còn mô tả rõ hơn nỗi chán chường và
khổ tâm của người Mỹ trong việc giao thiệp với những nhà lãnh đạo của
miền Nam Việt Nam:
Đến tháng Giêng năm 1962, sau những cuộc thảo luận kéo dài, một bản
thông cáo ra đời cho thấy rõ ràng Diệm và Nhu đã thu hoạch tất cả những gì
họ muốn về vấn đề tăng viện quân sự và kinh tế, mặc dầu không có dấu hiệu
nào cho thấy họ cố ý thật sự thực hiện những cải cách. Đây là khúc quanh
cuối cùng trong liên hệ lâu dài và đau đớn giữa chúng ta và Diệm. Những ai
trong chúng ta đã từng ở Trung Hoa vào năm 1946 và có theo dõi cố gắng
của người Mỹ trong việc lôi kéo Tưởng Giới Thạch chấp nhận thực hiện cải
cách thì có thể làm một sự so sánh ở đây. Mỗi lần chúng ta nghĩ rằng chúng
ta đang đạt được thành quả với Tưởng Giới Thạch và đang dễ dãi với thành
phần cấp tiến của Quốc Dân Đảng, thì vô tình chúng ta đã làm cho thành
phần bảo thủ chung quanh Tưởng Giới Thạch có thể thuyết phục ông ta
không nên thực hiện bất cứ chương trình cải cách nào mà người Mỹ muốn,
bởi vì chúng ta (người Mỹ) đã gián tiếp xác định rằng chúng ta sẽ tiếp tục
hỗ trợ cho ông ta trong cuộc chiến chống Cộng Sản. Ở Sài Gòn vào khoảng
thời gian thương thảo 1961-1962, Nhu cũng đã giữ vai trò giống như vai trò
của thành phần phản động trong Quốc Dân Đảng. Nhu đã nói với Diệm rằng
Hoa Kỳ sẽ không bỏ chế độ (Diệm), và do đó không cần phải nghe theo
những đòi hỏi cải cách của Mỹ. Hệ quả của việc để cho Diệm ở vị trí ưu thế
này là người Mỹ ở Sài Gòn, một lần nữa lại bị bắt buộc phải lễ độ trong việc
thuyết phục và khuyến cáo. Điều đó cho thấy thế đứng của chúng ta lúc bấy
giờ bị yếu hẳn, và rồi cuối cùng sẽ không tránh khỏi rối loạn. Chúng ta đã
cho người Việt Nam điều kiện để họ lạm dụng ý niệm “chủ quyền”, một
người chán nản đã nói như vậy. Bề ngoài thì Tòa đại sứ làm bộ như đang
thấy có những tiến bộ tại Việt Nam. Một nhân viên cao cấp khác đã nói với
