tôi vài tháng sau đó: “Thời gian rất cần thiết, chúng ta chưa sẵn sàng để thấy
đứa bé ra khỏi bồn tắm. Tôi hy vọng thấy đứa bé sẽ ăn nhiều hơn từ tuần
này qua tuần nọ.” Tuy nhiên, lúc riêng tư, thì hầu hết các nhân viên đều nói
rõ sự bất mãn của họ đối với tình trạng đang suy sụp dần. Một nhân viên
nữa của Tòa đại sứ đã nói một cách tuyệt vọng rằng: “Chúng ta đã hiến
mình quá nhiều cho Diệm rồi, nhưng chúng ta cũng phải giữ thế quân bằng.
Có nhiều cách để làm áp lực: một cách là chúng ta có thể chận lại nhiều
chương trình như Diệm-Nhu đã chận và không cho Diệm-Nhu những gì họ
đòi hỏi. Hay nói thẳng với họ: “Các ông không muốn làm như vậy à? Ok,
vậy thì chúng tôi cũng sẽ không làm như vậy”. Có thể gọi đó là lối phản
kháng tiêu cực, cũng như đó là lối chơi theo kiểu Đông phương xưa, và đã
đến lúc chúng ta cũng phải học cách chơi theo kiểu đó” [14].
Ngoài Robert Shaplen đã có nhận định trên, ký giả Karnow còn có ý kiến
sâu sắc hơn:
...Trong thời gian đó, Diệm chống lại khuyến cáo của Hoa Kỳ trong việc cải
cách chế độ bởi vì Diệm biết rằng Hoa Kỳ cần Diệm để chống Cộng. Như
một giới chức Mỹ ở Sài Gòn đã nói: “Diệm là một thứ bù nhìn tự kéo lấy
dây” (a puppet who pulled his own strings). Diệm dùng phương tiện Mỹ cho
những nhu cầu riêng tư, ông ta không quan tâm nhiều đến một quân đội
chống du kích mà lại lo thành lập những đơn vị để bảo vệ ông ta chống lại
những người quốc gia đối lập tại Sài Gòn [15].
Những nhận định này nói lên thủ đoạn của anh em ông Diệm lợi dụng chính
sách chống Cộng trong chủ thuyết Domino của người Mỹ để thao túng các
kế hoạch quân viện và kinh viện, và nhất là để có thể khước từ những
khuyến cáo thực thi dân chủ và hiệu dụng hóa khả năng chiến đấu của quân
đội Việt Nam Cọng Hòa mà người Mỹ đã nhiều lần thúc giục. Những nhận
