VIỆT NAM MÁU LỬA QUÊ HƯƠNG TÔI - Trang 936

11–1963 đó trong lòng dân Việt:
Năm 1963, khi Tổng thống Diệm bị sát hại, nhân dân Việt Nam đã phản ứng
một cách vui mừng và nhẹ nhõm như cất đi được một gánh nặng. Nét đặc
thù của triều đại ông ta là những hậu quả xấu xa nhất của một nền cai trị hà
khắc của Cộng Sản chồng chất lên những đặc điểm xấu xa nhất của một nền
dân chủ thối nát.
Nhân dân Việt Nam tin rằng Hoa Kỳ, từ trước, vốn vẫn cố duy trì Diệm ở vị
trí cầm quyền nay gạt bỏ ông ta vì ông ta không còn mang sứ mạng do Trời
giao phó. Nhân dân miền Nam chấp thuận việc chấm dứt sự cai trị của Diệm
và họ hướng về Hoa Kỳ mong chính phủ này đưa một tầng lớp lãnh đạo có
khả năng vào thay thế.
Nhưng điều này đã không xảy ra [25].
Không xảy ra vì hai yếu tố người Công giáo Việt Nam và người Mỹ vẫn đè
nặng lên vận mạng dân tộc dù nỗ lực khai thông lịch sử có bùng lên trong
ngày 1–11–1963.
Nếu ngày cách mạng đó là hậu quả quyết liệt và minh nhiên nhất của 9 năm
bạo quản Ngô Đình Diệm và là kết quả hiển lộ và lẫm liệt nhất của cao trào
đấu tranh cho Dân chủ và Tự do, thì ở một mặt khác, nó cũng là nguyên
nhân mở đầu cho ba năm xáo trộn chính trị và một phần nào tạo điều kiện
cho Cộng Sản nâng cao hơn mức độ chiến tranh trong mưu đồ tấn chiếm
miền Nam bất di bất dịch của Hà Nội.
Tuy nhiên, không phải vì vậy mà giá trị cách mạng của ngày đó bị phai mờ.
Vì dù chỉ “nhìn kết quả để đánh giá nguyên nhân” trong khoảng thời gian từ
1954 đến 1975 mà thôi, thì ngày cách mạng 1–11–63 cũng đã là một khúc rẽ
quan trọng nằm giữa cái nguyên nhân Ngô Đình Diệm và cái kết quả mất
nước 1975. Còn nếu đứng vững trên lập trường dân tộc, bằng cái nhìn thời
đại thông suốt, trong chiều dài thăm thẳm của lịch sử, thì ngày 1–11–63 có ý
nghĩa không chối cãi được của một ngày cách mạng. Nó đã trả lời được ước
mơ của dân tộc là sống tự do, sống thong dong; nó đã đáp ứng được thời đại
là xóa bỏ được một chế độ bán phong kiến siêu độc tài lỗi thời; và nó đã thể
hiện triệt để cái quy luật lập quốc của lịch sử Việt là một chế độ bạo trị thì
thế nào cũng bị tiêu diệt.