VIỆT NAM MÁU LỬA QUÊ HƯƠNG TÔI - Trang 979

một lãnh tụ Đại Việt miền Bắc làm Thủ hiến Bắc Việt, và ông Phan Huy
Quát, một đồng chí của ông Trí làm Bộ trưởng Quốc phòng, thì hai nhân vật
này thường đối phó cứng rắn và không thỏa mãn hết những đòi hỏi của giáo
phận Bùi-Chu Phát-Diệm. Từ những ân oán quá khứ đó, nay lợi dụng cơ hội
rối loạn thuận tiện, Linh mục Hoàng Quỳnh bèn tìm mọi phương cách triệt
hạ cho được Thủ tướng Phan Huy Quát. Giai đoạn này đánh dấu sự trỗi dậy
của lực lượng Công giáo dưới hình thức các cuộc đấu tranh chính trị. Trong
quá khứ, những ưu thế của khối này trên mặt xã hội, kinh tế, tài chánh,...
thật ra chỉ là kết quả tất nhiên của ưu thế chính trị với một gia đình Công
giáo toàn quyền lãnh đạo Quốc gia; cho nên khi trở lại chính trường miền
Nam trong một khung cảnh mới, họ cũng đánh vào mặt trận quan yếu nhất
là mặt trận chính trị, nhất là khi mặt trận đó đã được nhân cách hóa bằng vị
Thủ tướng Phan Huy Quát mà họ cho là có khuynh hướng thân Phật giáo.
Bí ẩn thứ hai là thái độ của Thượng tọa Trí Quang trước cuộc chỉnh lý của
nhóm tướng Nguyễn Khánh.
Sau khi chiến thắng được chế độ Diệm, sinh lực của Phật giáo chưa được
phục hồi cho nên các cấp lãnh đạo chưa có sách lược chính trị nào ngoài
việc lo củng cố nội bộ, lo việc thống nhất Giáo hội, thiết lập các cơ cấu lãnh
đạo như Viện Tăng Thống, Viện Hóa Đạo, và gấp rút nhất là việc xây dựng
Hiến chương, quy chế cho Giáo hội. Vì thế, dù chính phủ Nguyễn Ngọc
Thơ gồm cả nhân sự cũ của chế độ Diệm, Thượng tọa Trí Quang cũng
không có một chống đối nào. Ông cũng biết rằng trong cuộc thay cũ đổi mới
sau một năm trời đất nước rối ren (1963), tướng Dương Văn Minh và Hội
Đồng Quân Nhân Cách Mạng còn gặp rất nhiều khó khăn, nhiều vấn đề cần
phải đối phó.
Nhưng sau khi tướng Khánh chỉnh lý, thấy đảng Đại Việt và người Mỹ âm
mưu đưa ông Nguyễn Tôn Hoàn là một nhân vật Công giáo từ Pháp về nắm
chức Thủ tướng, và thấy uy thế Công giáo đang được phục hồi mà thể hiện
trắng trợn đầu tiên là việc giết Thiếu tá Nhung, thì một mặt, Thượng tọa bí
mật yểm trợ cho tướng Khánh giành lấy chức Thủ tướng, một mặt để cho
báo Lập Trường và Hội Đồng Nhân Dân Cứu Quốc ra đời làm phương tiện
đối phó với tình thế mới. Thật ra thì ông Nguyễn Tôn Hoàn chỉ là lãnh tụ