VIỆT NAM MÁU LỬA QUÊ HƯƠNG TÔI - Trang 991

Tổ và buổi lễ đã thu hút được sự tham dự đông đảo của các bậc lão thành,
các nhân sĩ, các nhà trí thức và giới thanh niên. (Có đúng như vậy không,
ông Uỷ viên Thanh Niên Nguyễn Văn Kiểu và ông Thanh Hùng ?).
Việc giỗ Tổ và xây dựng đền thờ Tổ không phải chỉ nằm trong mục tiêu
“uống nước nhớ nguồn” tìm về dân tộc mà thôi, mà còn để xây dựng tình
đoàn kết, nghĩa đồng bào, nhắc nhở cho người miền Nam, người của xứ
thuộc địa cũ: Họ cũng là con cháu của Hùng Vương, họ cũng là anh em
cùng giống nòi với người miền Bắc, vì chia rẽ là chết, đoàn kết là sống, cái
khẩu hiệu đã được cả nước hô hào mấy chục năm rồi mà chưa bao giờ được
thực hiện.
Thật thế, nhà văn Võ Phiến đã viết:
Người dân trong Nam nhớ thương đất Thuận Hóa như chim nhớ tổ, như
nước nhớ nguồn; còn người dân ngoài Bắc thì họ sống tại cội nguồn, còn
mơ tưởng về đâu nữa. Chung quanh họ, nào những đền Hùng, những núi
Tản Viên, làng Phù Đổng... chứng tích buổi hồng hoang sơ khai của dân tộc
hãy còn gần gũi bên mình. Những cái đó người trong Nam đâu có biết.
Thật vậy, trước kia, sau thời Nam-Bắc phân tranh cách biệt, và trước khi cái
học quốc ngữ với những sách giáo khoa của các ông Trần Trọng Kim, Bùi
Kỷ... được phổ biến, có lẽ trong đám bình dân lam lũ thất học, quanh năm lo
xông pha khai phá miền sình lầy Cà Mâu, U-Minh,... trong đám người ấy ít
ai nghe nói đến Hùng Vương, Phù Đổng... Có nghe chăng những chuyện đó
cũng xa xôi, viễn vông, mơ hồ, Hùng Vương dựng nước không rõ ràng bằng
Chúa Nguyễn mở nước...
Đó là chuyện cũ, bây giờ thì khác. Bây giờ không những chính quyền giỗ
Tổ Hùng Vương ở Sài Gòn mà dân chúng ở tận Long Khánh, Tây Ninh,
Phước Tuy... còn có dự án dựng đền Hùng ở núi Chứa Chan, núi Bà Đen, ở
Vũng Tàu...[11]
Từ sau lễ Giỗ Tổ đầu tiên năm 1964 do tôi chủ xướng, các chính quyền tiếp
theo hằng năm cứ tiếp tục cử hành ngày quốc lễ đó song song với buổi lễ
của các nhân sĩ, sinh viên tại sân Hoa Lư. Trong lúc đó, nhiều hội đoàn văn
hóa ở Sài Gòn bắt được nhịp đập của lòng dân nên xướng xuất việc xây cất
đền thờ Tổ; tại nhiều tỉnh cũng bắt đầu dựng Quốc miếu cho địa phương