Bộ chỉ huy Việt Nam nhận định rằng cuộc tấn công của De Lattre vào
Hòa Bình tạo cho mình một cơ hội kép - một mặt là dịp tấn công và tiêu
diệt một bộ phận lực lượng tinh nhuệ của địch đã bị điều ra khỏi vùng châu
thổ, mặt khác là cơ hội tăng cường hoạt động du kích ngay trong vùng châu
thổ đã giảm đi một bộ phận quân đội địch. Ba sư đoàn chính quy có trọng
pháo đi kèm hành quân hướng về Hòa Bình, trong khi hai sư đoàn khác
luồn sâu vào trong vùng châu thổ. Thế là một trận đánh hai mũi giáp công
đã nổ ra - trên mặt trận Hòa Bình và trong vùng châu thổ.
Ngày 10 tháng 12, trận tấn công Hòa Bình mở màn, các vị trí của Pháp
trên sông Đà đều bị tiêu diệt; việc tiếp tế bằng đường sông của các lực
lượng Pháp đồn trú ở Hòa Bình bị cắt đứt. Từ đấy, các đoàn xe tiếp tế của
Pháp chạy trên đường số 6, làm mồi cho những trận phục kích đẫm máu.
Các lực lượng Pháp cố thủ theo kiểu "con nhím'', hình thành một tập đoàn
cứ điểm. Các lực lượng Việt Nam lần lượt nhổ từng cái một, rồi cả một loạt
cứ điểm, pháo kích sân bay, quấy rối kẻ thù bằng những phát súng bắn tỉa.
Đây là lần đầu tiên họ đánh một trận theo kiểu như thế. Mỗi ngày quân
Pháp phải huy động đến 12 tiểu đoàn bộ binh và xe bọc thép để hộ tống các
đoàn xe tiếp tế chạy trên quốc lộ số 6. Trong lúc đó, các lực lượng nhân dân
tăng cường hoạt động ở phía sau lưng địch, gây cho chúng những tổn thất
còn nặng nề hơn cả ở Hòa Bình. Trong đêm 23 tháng 3, quân Pháp rút khỏi
Hòa Bình và đợt rút quân này đã phải trả giá với 6 đại đội và hàng chục xe
bị tiêu diệt. Từ ngày 14 tháng 10 năm 1951 đến ngày 23 tháng 3 năm 1952,
đội quân viễn chinh Pháp mất 22.000 tên bị giết, trong đó 6.000 tên chết ở
Hòa Bình. De Lattre đã ốm chết trước khi nhìn thấy sự nghiệp của ông ta
rút cục chỉ là con số không.
Sau thất bại Hòa Bình, đội quân viễn chinh Pháp bị dồn vào thế thủ ở
khắp nơi. Chiến tranh du kích được đẩy mạnh, ở Bắc cũng như ở Nam,
trong khi cứ đến mùa khô, các lực lượng Việt Nam lại mở những cuộc tấn
công lớn, từng bước giải phóng nhiều vùng quan trọng. Tháng 10 năm
1952, họ giải phóng các vùng thung lũng sông Đà, sông Mã, một diện tích
khoảng 28.000km2 với 250.000 dân, chủ yếu là người Thái. Những chiến
