Các vấn đề
Nhà sử học không có nhiệm vụ đưa ra những dự đoán chính trị ngắn hạn,
cũng không có quyền phiêu lưu vào lĩnh vực của tương lai học; nhưng ít
nhất chúng tôi cũng thử phác họa với cách nhìn lướt qua lịch sử, và chốt lại
một số vấn đề mà chúng tôi cho là có tầm quan trọng lớn nhất.
Từ khi bị Pháp chiếm làm thuộc địa, nước Việt Nam đã tìm bước, dù
muốn dù không, hòa nhập vào thị trường quốc tế, quá trình hội nhập đã
diễn ra từng chặng trên gần hai thế kỷ, được đánh dấu bằng một cuộc đấu
tranh vũ trang lâu dài, có quy mô lớn, đưa đến những kết quả quan trọng và
lâu dài. Người ta không thể nói đến Việt Nam mà không biết gì về cuộc
“kháng chiến trường kỳ” đó, được bắt đầu bởi các sĩ phu yêu nước ở thế kỷ
XIX, và kết thúc rực rỡ bằng việc giải phóng Thành phố Sài Gòn năm
1975. Quên đi lịch sử đầy kịch tính đó tức là tự dẫn mình đến chỗ không
hiểu gì hết về Việt Nam. Còn đối với người Việt Nam, chối bỏ quá khứ đó
tức là tự tách mình ra khỏi dân tộc Việt Nam.
Ngày nay, khi giai đoạn lịch sử đấu tranh vũ trang đã kết thúc, vấn đề đặt
ra là phải biết liệu sự hòa nhập kinh tế vào thị trường thế giới do các công
ty đa quốc gia thống trị, nơi mà Nhật Bản đã nổi lên như một siêu cường,
và sự xuất hiện những “con rồng” châu Á mới đã tạo ra một khu vực phát
triển và phồn vinh mới, một trường lực mới - trong những điều kiện như
thế, liệu sự hội nhập đó sẽ thành công hay sẽ dẫn đến những thất vọng đắng
cay và tai họa mới?
Để trả lời câu hỏi đó, người ta không thể chỉ bằng lòng với việc phân tích
những dữ kiện quốc tế, bởi vì các điều kiện dân tộc nếu không đóng vai trò
hàng đầu thì ít ra cũng có một tầm quan trọng ngang với các điều kiện quốc
tế. Cuộc chinh phục thuộc địa, các cuộc chiến tranh, việc hội nhập vào thị
trường thế giới đã dẫn đến sự phá vỡ từng bước, có khi tàn bạo, cấu trúc
của xã hội truyền thống, và nước Việt Nam được giải phóng, độc lập, tái
