VIỆT NAM VĂN HỌC SỬ YẾU - Trang 25

thuộc lòng thành ra phải dùng đến trí nhớ nhiêù quá. Có lẽ cũng vì thế mà ở
phần nhiều người nước ta khiếu nhớ rất mở mang mà trí phán đoán, phê bình có
kém, và trong nền học thuật của ta, phần “hấp thụ” của người thì nhiều mà phần
“sáng tạo” của mình thì rất ít. Âu cũng là một cái kết quả không hay của phương
pháp dạy học của ta ngày trước.
I. Sách của người nước Nam làm.
Trong các sách xưa dùng dạy chữ nho, có thứ do người nước ta làm, có thứ của
người Tàu làm.
Sách của ta làm có mấy cuốn sau này:
Nhất thiên tự: Tên sách nghĩa là “một nghìn chữ”, nhưng thực ra có 1015 chữ
đặt theo thể ca lục bát, cứ một chữ Nho thì tiếp theo nghĩa của chữ ấy. Các chữ
sắp đặt không theo thứ tự gì và các câu không có ý nghĩa gì. Trích lục mấy câu
đầu:
Thiên trời, địa đất, vân mây, vũ mưa, phong gió, trú ngày, dạ đêm, tinh sao, lộ
móc, tường diềm , hưu lành, khánh phúc, tăng thêm, đa nhiều…
Tam Thiên tự: Tên sách đặt thế, vì cuốn ấy có “ba nghìn chữ” Chữ và nhĩa kế
tiếp nhau thành từng đoạn hai tiéng một, cứ tiếng cuối đoạn trên ăn vần với
tiếng cuối đoạn dười. Các chữ sắp đặt không thành loại mục, ý nghĩa gì. Trích
lục một đoạn đầu:
Thiên trời, địa đất, cử cất, tồn còn, tử con, tôn cháu, lục sáu, tam ba, gia nhà,
quốc nước.
Ngũ thiên tự. Cuốn này, theo như tên đặt, có “năm nghìa chữ”. Chữ và nghĩa
ghép lại theo thể ca lục bát như cuốn Nhất thiên tự, nhưng các chữ đêù sắp
thành từng mục như những mục thiên văn, địa lý, quốc chính, luân thường, tứ
dân, ẩm thực v.v.. . Trích lục mấy câu đầu:
Thừa nhân, nhân vằng, hạ rồi.
Càn trời, khôn đất, tài bồi trồng vun.
Tích xưa, tự chữ, do còn.
Quan xem, soạn soạn, viên tròn, thiên thiên. . .
Sơ học vấn tân. Nhan sách nhĩa là “bắt đầu học hỏi bến” (hỏi bến nghĩa bóng là
hỏi đường lối về việc học) Sách gồm có 270 câu bốn chữ. Câu đặt không có vần,
nhiều câu cũng không đối. Chia làm ba phần:
a) Phần thứ nhất (130 câu) : tóm tắt lịch sử nước Tàu từ đầu đến đời Đạo Quang