đích các chướng thứ VII, VIII, IX và X.
Các thể văn – Tuy các sĩ phu học chữ Nho, thi chữ nho, viết văn chữ nho, nhưng
một đôi khi, do cái bản tính thiên nhiên, cũng nhớ đến tiếng Nam là thứ tiếng
hàng ngày vẫn và vẫn nghe, mà đem giải bày tư tưởng, tính tình bằng tiếng ấy,
thứ nhất là những khi có mối cảm xúc băn khoăn ở trong lòng. Bởi thế, dù tiếng
Nam không được Triều đình săn sóc đến. lại nhiêù khi bị phái nhà Nho khinh bỉ
coi là “nôm na mách qué” mà vẫn sản xuất ra văn chương; không những thư văn
bình dân như trên đã nói, mà từ khi Hàn Thuyên (hạ bán thế kỷ thứ XIII) biết
phỏng theo Đường luật làm thơ phú bằng tiếng Nam, thì các học giả theo gương
ông mà kế tiếp viết nhiều bài văn Nôm.
Thành ra, không kể những tác phẩm viết bằng Hán văn, nay ta còn có nhiêù tác
phẩm viết bằng Việt văn của các tiền nhân để lại.
Tuy nhiên, ngay trong những tác phẩm viết bằng Việt văn ấy, các tác giả cũng
vẫn không thoát ly ảnh hưởng của văn chương Tàu.
Trừ mấy thể riêng của ta, phần nhiều các thể văn lắp phỏng theo của Tàu … Đề
mục, văn liệu, điển tích phần nhiều cũng mượn của Tàu. Ngay thứ chữ dùng để
viết văn tiếng nam ấy cũng do sự ghép các bộ phận của chữ Nho mà đặt ra: tục
là chữ Nôm.
Vậy ta phải xét các thể văn, hoặc mượn của Tàu, hoặc tự ta đặt ra mà các nhà
làm văn nước ta đã viết bằng chữ Nôm: đó là chủ đích các chương XI, xIII, XIV,
XV, XVI và XVII.
Ảnh hưởng của người Pháp
– Dân tộc ta chịu ảnh hưởng duy nhất của người Tàu mãi đến thế kỷ thứ XVII là
lúc những người châu Âu sang nước ta hoặc để buôn bán, hoặc để truyền giáo,
trong số các giáo sĩ, phải kể ông cố đạo người Pháp tên là Alexandre de Rhodes
là người thông thạo ngôn ngữ, phong tục, lịch sử của nước ta lắm. Các giáo sĩ ấy
đã mượn những tự mẫu La Mã đặt ra một thứ chữ để viết tiếng ta một cách giản
tiện : tức là chữ Quốc ngữ. Nhờ có sự sáng tác ấy, dân ta có một thứ chữ có quy
cũ để viết tiếng Nam và cũng nhờ đó mà nền quốc văn gần đây mới thành lập
được. Bởi thế ta phải xét vấn đề đó trong chương thứ XVII.
Vấn đề ngôn ngữ văn tự.
