Lời bàn
Muốn cướp ngôi, trước phải làm cho thời loạn thêm loạn. Muốn làm cho
thời loạn thêm loạn, trước phải làm cho hoàng tộc sát hại nhau. Lúc ấy,
trong cuộc hoàng tộc giết hại nhau, không gì kinh khủng bằng việc Thượng
hoàng giết vua. Nhà đã dột từ nóc tất phải gỡ đi mà làm lại. Quý Ly mượn
được cả tay Thượng hoàng để giết vua, gớm thay! Mới hay, người cầm
quyền bính mà tai thích nghe lời xu nịnh gièm pha thì không có chuyện gì
lại không thể xảy ra.
Nghệ Tông xuống chiếu kết tội Phế Đế nhưng hậu thế lại kết tội chinh
Nghệ Tông. Sinh thời cậy quyền cậy thế để tác oai tác quái, có biết đâu khi
đã chết, dẫu ngàn năm vẫn chưa hết lời hậu thế chê bai.
Còn như Phế Để lúc ấy, thế dã vậy thì đành phải vậy. Đáng để trách
chăng là ở chỗ, nhà vua ở ngôi lúc tuổi trẻ dồi dào sức lực và trí tuệ, song
lại không làm được điều gì cho xứng với ngôi vị của mình. Làm vua như
vậy, dễ thay!
