03. Cuộc sát hại có quy mô lớn của Hồ Quý Ly
Trong những ngày trị vì cuối đời của Trần Phế Đế, không ít quý tộc và
quan lại của triều đình tỏ ra căm ghét Hồ Quý Ly. Họ muốn trừ khử Hồ
Quý Ly nhưng lại không biết chung lưng sát cánh để bàn mưu tính kế với
nhau, bởi vậy, tất cả đều bị Hồ Quý Ly lần lượt thủ tiêu. Trước khi chính
thức mượn tay Thượng hoàng Trần Nghệ Tông để giết Trần Phế Đế, Hồ
Quý Ly đã tìm đủ mọi cơ hội để chặt bớt vây cánh của nhà vua. Sách Đại
Việt sử kí toàn thư (bản kỉ, quyển 8, tờ 12-a) chép rằng:
“Trước đó, theo lệ cũ ở các đài, sảnh, chỉ các quan từ chức Đồng bình
chương sự trở lên mới được ngồi ghế sơn đen có tựa. Bấy giờ, Trang Định
Đại vương (Trần) Ngạc làm Thái úy
, Lê Quý Ly làm Đồng bình chương
sự. Quan trị thẩm hình viện là Lê Á Phu nói với Ngạc bỏ ghế của Quý Ly
đi, không cho ngồi cùng nữa. (Ông) lại bí mật tâu vua giết Quý Ly. Cơ mưu
bị lộ mà thất bại, bọn (Lê) Á Phu, (Nguyễn) Khoái, (Nguyễn) Vân Nhi,
(Nguyễn) Kha, (Nguyễn) Bát Sách, (Lê) Lặc, và người học sinh được tin
yêu là Lưu Thường đều (lần lượt) bị giết cả. Trước khi bị hành hình, Lưu
Thường có làm bài thơ rằng:
Phiên âm:
Tàn niên tứ thập hựu dư tam,
Trung ái phùng chu tử chính cam,
Bảo nghĩa sinh tiền ưng bất ngỗ,
Bộc thi nguyên thượng cánh hà tàm.
Dịch thơ:
Đời tàn vào tuổi bốn ba,
Chết vì trung ái cũng là đáng thôi.
Hết lòng giữ nghĩa một đời,
Dẫu cho đồng nội thây phơi sá gì.”
Trong số những người chống đối, chỉ có Lê Dữ Nghị là được Hồ Quý Ly
tạm cho tha chết, bắt phải tội đi đày, sau cũng vờ cho phục chức, nhưng rồi
