12. Lời tâu của Lý Tiến, Lý Cầm và Trương Trọng
Năm Canh Thìn (200), một sự kiện khác đặc biệt đã xảy ra ở ngay giữa
triều đình nhà Hán. Sự kiện này gắn liền với tên tuổi của hai người. Một là
Lý Tiến và hai là Lý Cầm. Lý Tiến là quan văn, được cử giữ chức Thứ sử là
chức trông coi toàn bộ các địa phương của nước ta lúc bấy giờ. Lý Cầm là
quan võ bậc thấp, lúc ấy đang làm Túc vệ là chức bảo vệ thường trực ở
triều đình nhà Hán. Hai người hoàn toàn khác nhau nhưng lại cùng họ Lý,
và quan trọng hơn, cùng gắn với một sự kiện được sách Đại Việt sử kí toàn
thư (ngoại kỉ, quyển 3, từ tờ 8b đến tờ 9b) chép lại như sau:
“Thứ sử là Lý Tiến, dâng lời tâu lên hoàng đế nhà Hán, đại lược nói
rằng: Quan lại trong khắp thiên hạ, ai chẳng là bề tôi của nhà vua. Vậy mà
ngày nay, kẻ làm quan ở triều đình đều là sĩ phu trung châu, triều đình chưa
từng khuyến khích người nào ở xa cả.
Lời tâu của Lý Tiến viết rất cảm động, đã thế lại còn viện dẫn rất nhiều
bằng chứng xác đáng. Hoàng đế nhà Hán bèn xuống chiếu, cho phép mọi
người trong châu ta, hễ ai đỗ Hiếu liêm (tức đỗ Hương cống, Cống sĩ hay
Cử nhân) hoặc đỗ Mậu tài (tức đỗ Sinh đồ hay Tú tài) thì được bổ làm
trưởng lại trong châu (tức là làm quan ở một địa phương nào đó thuộc
phạm vi của nước ta cũ) chứ không được bổ nhiệm ở vùng trung châu. Lý
Tiến lại dâng sớ nói rằng: -Người đỗ Hiếu liêm xin đề nghị được đối xử
tương tự như Bác sĩ (tức tiến sĩ) của mười hai châu khác, tùy tài mà dùng.
Các quan ở Hữu ti sợ rằng người phương xa không thật thà, hay bắt bẻ,
chê bai triều đình nên không chấp thuận. Bấy giờ, có Lý Cầm là người Việt
ta, làm túc vệ ở đấy, biết chuyện, bèn rủ bọn đồng hương là Bốc Long, cả
thảy năm sáu người, nhân ngày đầu năm có lễ triều hội tiến đến quỳ lạy ở
giữa sân điện mà tâu rằng: -Ơn huệ của hoàng đế ban ra không đều.
Các quan ở Hữu ti hỏi: -Tại sao dám nói vậy?
Đáp: -Đất Việt ở xa, chẳng được trời che đất chở, mưa ngọt không thấm
đến, gió mát không thổi vào.
