Lời của họ có vẻ khẩn thiết, đau đớn lắm. Hoàng đế nhà Hán xuống
chiếu an ủi, cho lấy một người đỗ Mậu tài của nước ta làm huyện lệnh ở Hạ
Dương, một người đỗ Hiếu liêm của nước ta làm huyện lệnh ở Lục Hợp.
Sau, Lý Cầm cũng được làm quan tới chức Tư lệ hiệu úy. Sau nữa, có
Trương Trọng được làm chức thái thú ở Kim Thành. Thế là nhân tài nước
Việt ta được tuyển dụng tương tự như người Hán, bắt đầu từ Lý Tiến, Lý
Cầm vậy.
Trương Trọng người quận Nhật Nam, có lần đến Lạc Dương đúng hội
Tết Nguyên Đán là hội lớn của dân ở đây, gặp hoàng đế nhà Tấn là Tấn
Minh Đế. Tấn Minh Đế hỏi: -Nhật Nam là quận hướng về phương Bắc để
trông mặt trời có phải không?
Trương Trọng đáp rằng: -Nay trong số các quận, có quận Vân Trung
nhưng đâu có phải là ở trong mây, có quận Kim Thành mà nào có phải là
thành vàng. Tên gọi ấy có phải là đúng với sự thật ấy đâu. Còn như có
phong khí ấm áp, có mặt trời soi bóng trên đầu thì tất có sinh dân, Nhật
Nam xưa nay vẫn vậy.
Lời bàn
Một sự việc, hai lời tâu, tương đồng là đó mà dị biệt cũng là đó. Lý Tiến
là quan văn, chức hàm khá cao, bởi thế, ông tâu theo kiểu tâu của quan văn,
cũng chứa chan tâm huyết, cũng thẳng thắn rạch ròi, nhưng quả là rất
chừng mực, cả trong nội dung lẫn cung cách trình bày. Lý Cầm là con nhà
võ, lại là võ bậc thấp, nghĩ sao nói vậy, không câu nệ chữ nghĩa, cũng bất
chấp lễ nghi, cốt sao nói được tiếng nói của mình. Nhà Hán hẳn nhiên
chẳng vì lời tâu của Lý Tiến và Lý Cầm mà thay đổi cách tuyển dụng
người, nhưng dẫu sao thì cũng đã phải buộc lòng ghi nhận. Nếu thiếu dũng
khí, chẳng thể nói được những lời như Lý Tiến và Lý Cầm đã nói đâu.
Sử cũ chép chuyện Trương Trọng ngay sau chuyện Lý Tiến và Lý Cầm,
dẫu biết rõ Trương Trọng sống sau hai nhân vật họ Lý này đến hơn 100
năm, ấy là muốn chép cho liền mạch dũng khí mà trước đó Lý Tiến và Lý
Cầm đã tạo ra đó thôi. Phàm là người ở giữa cõi cao xanh, thiếu gì thì thiếu
chớ thiếu dũng khí thì kể như thiếu hẳn một cái gì lớn lao vô cùng. Câu hỏi
