liền, dân Di Lão lại ô hợp, đánh họ thật không khó, cho nên, đây chính là
lúc phải ra tay liều chết để đánh bằng được, bởi vì nếu vô cớ mà dừng lại
thì lỡ hết cả thời cơ.
Các tướng (dưới trướng Trần Bá Tiên) đều im lặng, không ai tỏ vẻ hưởng
ứng. Đêm hôm ấy, nước sông lên mạnh, dâng cao đến bảy thước, ồ ạt tràn
vào hồ. (Trần) Bá Tiên đem quân bản bộ của mình, theo dòng nước mà tiến
vào trước. Quân nhà Lương đánh trống reo hò theo sau. Nhà vua vốn không
lo phòng bị nên quân bị tan vỡ nhanh chóng, buộc phải lui vào động Khuất
Lão (đất này nay thuộc huyện Tam Thanh, tỉnh Phú Thọ) để chỉnh đốn quân
ngũ. Sau, vua ủy quyền cho tướng là Triệu Quang Phục trông coi việc nước
và chỉ huy việc đánh quân của (Trần) Bá Tiên”.
Lời bàn
Lý Bí là bậc có chí cả hơn người, vung gươm diệt giặc để tạo nền thái
bình cho xã tắc, công đức thật là lớn lao. Tiếc thay, khi sự nghiệp lớn chưa
thành, ông đã sớm mất cảnh giác và thiếu sự triệt để. Quân nhà Lương
thắng không phải bởi cái tài của chúng mà là ở chỗ dở của ông đó thôi.
Về sự đại bại của Lý Bí, hai cây đại bút của sử học nước nhà thời Trần
và thời Lê là Lê Văn Hưu và Ngô Sĩ Liên đều có lời bàn. Xin được giới
thiệu hai lời bàn đó như sau:
- Lời của Lê Văn Hưu: “Binh pháp cổ có câu rằng, nếu có ba vạn quân
sức lực đồng đều, cả thiên hạ không ai địch nổi. Nay Lý Bí có năm vạn
quân mà vẫn không giữ được nước, ấy là bởi Lý Bí không có tài làm tướng,
hoặc giả là bởi quân lính mới họp lại, chưa quen trận mạc chăng? Không,
Lý Bí cũng là bậc tương đối có tài, ra trận cũng có thể chế ngự được đối
phương để giành phần thắng, nhưng không may là gặp phải Trần Bá Tiên
có tài cầm quân đó thôi”.
- Lời của Ngô Sĩ Liên: “Tiền Lý Nam Đế dấy binh trừ bạo, rất thuận với
đạo lớn của trời, vậy mà cuối cùng lại bị bại, ấy là vì trời chưa muốn cho
nước nhà được trị bình chăng? Than ôi, nhà vua không chỉ vì gặp phải Trần
