60. Buồn thay, chư vị đại nhân!
Năm 1683, khi cảm thấy không thể lợi dụng con bài chính trị là phe đảng
họ Mạc được nữa, nhà Mãn Thanh liền bắt tất cả lực lượng này đem trả cho
vua Lê – chúa Trịnh. Tiếc thay, sự kiện có phần tích cực rất đáng được ghi
nhận ấy lại diễn ra một cách không bình thường. Không ít chư vị đại nhân
của cả đôi bên để lại tiếng xấu khó bề bỏ qua được khi vâng mệnh của triều
đình thực thi công vụ này. Buồn thay!
Sách Khâm định Việt sử thông giám cương mục (Chính biên, quyển 34,
tờ 13 và 14) chép sự kiện này như sau:
“Tháng sáu năm trước (năm 1682 – ND), vua nhà Thanh hạ lệnh cho các
quan ở Quảng Tây (Trung Quốc – ND) phải trao trả tù binh, gồm tất cả
những người nhà Mạc là bọn Kính Liêu. Quan Tuần phủ tỉnh Quảng Tây là
Thích Dục liền báo tin này cho ta hay. Triều đình sai quan Phó Đô ngự sử
là Vũ Duy Đoán và Trấn thủ Lạng Sơn là hoạn quan Thân Đức Tài, cùng
đến cửa ải biên giới để nhận tù binh.
Khi trao đổi công văn, tên của Duy Đoán đứng dưới tên của Đức Tài,
đến nay (tháng 6 năm 1683 – ND), triều đình lại sai Vũ Duy Đoán và Vũ
Công Đạo đi nhận tù binh. Vũ Duy Đoán đã thăng chức Thượng Thư, còn
Vũ Công Đạo thì chỉ là quan Đô ngự sử, nhưng chúa Trịnh Căn lại muốn
giữ nguyên thứ tự tên của Vũ Duy Đoán như trong công văn cũ. Vũ Duy
Đoán khảng khái nói: -Tôi lấy làm xấu hổ vì chức Thượng thư của tôi
chẳng qua là Chúa đặt ra cốt cho đủ lệ bộ mà thôi. Những tưởng, Vương
thượng coi Nam nha (chỉ các quan văn võ nói chung – ND) cao quý hơn
hẳn Hoàng môn (chỉ hoạn quan – ND), nào ngờ giờ đây Hoàng môn lại ở
trên Nam nha, cho nên tôi không dám vâng mệnh.
Vũ Công Đạo cũng cố biện bác, nói là không nên làm (trái thứ bậc) như
vậy. (Trịnh) Căn giận lắm, bèn bãi chức của cả hai người rồi ra lệnh cho
quan Bồi tụng
là Nguyễn Quai cùng với các quan Cấp sự trung
Thế Vinh, Đặng Đình Tướng và (Trấn thủ Lạng Sơn là hoạn quan) Thân
Đức Tài đi thay.
