sai bắt bọn này giam vào ngục và giao cho các quan Đình úy tra hỏi. Họ
đều nhận tội nên tất cả đều bị trị theo phép nước. Nguyễn Công Cơ được
thăng chức Thị lang”.
Lời bàn
Điển lễ xưa quy định, quyền thừa tự thuộc về đích trư̖ Điển lễ ấy đúng
sai thế nào, xin miễn bàn đến, chỉ biết rằng, thời nào cũng có phép tắc của
thời đó, làm trái thì hiển nhiên sẽ bị nghiêm phê. Từ góc độ đó mà xét, lời
của quan Bồi tụng Nguyễn Quý Đức, của Đặng Đình Tướng và chọn lựa
của chúa Trịnh Căn là hoàn toàn phải phép. Trịnh Luân, Trịnh Phất và Đào
Quang Giai há chẳng biết việc mình làm là sai trái hay sao? Dẫu trả lời là
biết hay không biết cũng đều càn quấy cả, cho nên sớm nhận tội là phải.
Tranh đoạt quyền hành là hành vi cực xấu, tranh đoạt quyền hành với
thân thuộc của mình lại càng cực kì xấu xa hơn. Bọn Trịnh Luân, Trịnh
Phất và Đào Quang Giai đã tự giết chết danh dự của riêng thân, phép nước
đương thời giết chết cái xác phàm của họ, hai lần chết mà muôn lần nhục,
tên của họ làm dơ cả một đoạn sử, giận thay!
Song, điều không thể chấp nhận này, khốn khổ thay, lại là điều dễ hiểu.
Thời loạn là thời của tranh đoạt, bao đời chúa Trịnh vẫn là bấy nhiêu đời
tranh đoạt quyền hành của vua Lê đó thôi. Nếu đó là căn bệnh thì Trịnh
Luân và Trịnh Phất vừa bị do di truyền, lại cũng vừa bị do lây lan, nặng đến
vô phương cứu chữa. Họ bệnh hoạn quá nên quên mất rằng, ngôi chúa thì
chỉ có một mà bọn họ thì đông, như Trinh Cương mà bị hạ, ắt họ phải lo sát
hại nhau lần nữa. Lúc ấy, phủ Chúa sẽ chẳng khác bãi chiến trường. Thậm
nguy! Chí nguy!
