26. Loạn Dương Tam Kha
Dương Tam Kha là con của Dương Đình Nghệ. Có sách nói Dương Tam
Kha là anh, nhưng cũng có sách nói Dương Tam Kha là em vợ của Ngô
Quyền. Lí lịch Dương Tam Kha còn có nhiều chỗ chưa rõ, nhưng loạn
Dương Tam Kha thì ai cũng tỏ tường.
Chuyện chẳng hay này được sách Đại Việt sử kí toàn thư. (ngoại kỉ,
quyển 5, từ tờ 21-b đến tờ 23-a) chép lại như sau:
“Trước, Tiền Ngô Vương (chỉ Ngô Quyền) bị bệnh nặng nên có lời di
chúc, giao cho (Dương) Tam Kha việc giúp con mình nối ngôi. Đến khi
Vương (chỉ Ngô Quyền) mất, (Dương) Tam Kha cướp ngôi con trưởng của
Vương là Ngô Xương Ngập. Ngô Xương Ngập sợ, chạy lánh về Nam Sách
Giang (vùng đất nay thuộc hai huyện Chí Linh và Nam Sách của tỉnh Hải
Dương), trú ngụ trong nhà của Phạm Lệnh Công, người ở Trà Hương.(Chỗ
này hơi tối nghĩa, vì Trà Hương thuộc vùng Kinh Môn, tỉnh Hải Dương
ngày nay). Dương Tam Kha bèn nhận con thứ của Vương là (Ngô) Xương
Văn làm con mình. Những người con khác của Vương như Nam Hưng và
Càn Hưng thì còn bé nên đều theo về ở với Quốc Mẫu (chỉ vợ Ngô Quyền,
con gái của Dương Đình Nghệ). Ít lâu sau, Dương Tam Kha sai các tướng
là Dương Cát Lợi và Đỗ Cảnh Thạc đem quân đến nhà (Phạm) Lệnh Công
đòi bắt (Ngô) Xương Ngập, nhưng cả ba lần đi đều về không. Phạm Lệnh
Công lo sợ, bèn đem Ngô Xương Ngập giấu vào trong động núi. Dương
Tam Kha hay tin, lại đến đòi bắt như trước nhưng không được”.
…”Năm 950, Dương Tam Kha sai (Ngô) Xương Văn cùng hai tướng họ
Dương (chỉ Dương Cát Lợi) và họ Đỗ (chỉ Đỗ Cảnh Thạc) đem quân đi
đánh hai làng là Đường và Nguyễn ở Thái Bình(vùng đất nay nằm tiếp giáp
giữa Hà Tây và Vĩnh Phúc). Khi quân đến Từ Liêm, (Ngô) Xương Văn nói
với hai tướng rằng: -Đức lớn của Tiên vương ta đã thấm vào tận lòng dân,
cho nên, chính lệnh ban ra, không ai là không thuận nghe theo. Nay, không
may Tiên vương đã lìa bỏ quần thần, Bình Vương (đây chỉ Dương Tam
Kha) làm việc bất nghĩa, cướp ngôi của anh ta, tội thật không có gì lớn
