27. Nguyễn Quý Cảnh bị giết hụt
Thái tử lúc sắp được nối ngôi vua, được cho ra Đông Cung để tập xử
việc hoặc giả là Thế tử lúc sắp được nối ngôi chúa, được cho ra ở phủ đệ
riêng để làm quen với quốc gia đại sự, thì đều được gọi chung là Tiềm để.
Các quan lo giúp việc cho Đông Cung Thái tử hay Thế tử, vì thế cũng được
gọi là quan Tiềm để. Theo cách gọi đó, Nguyễn Quý Cảnh vốn là quan
Tiềm để của Trịnh Doanh. Trước là quan Tiềm để, sau lại là người có công
phò tá, đưa Trịnh Doanh lên ngôi chúa ngay khi chúa Trịnh Giang còn
sống, Nguyễn Quý Cảnh rất được Trịnh Doanh tin dùng. Từ năm 1740,
Trịnh Doanh hạ lệnh cho Nguyễn Quý Cảnh vào túc trực trong phủ chúa để
cùng với Trịnh Doanh ngày ngày xét đoán công việc. Sự sủng ái mà
Nguyễn Quý Cảnh được hưởng, đương thời thật không ai sánh kịp.
Tuy nhiên, do quá say sưa vinh danh và ân thưởng của nhà chúa, Nguyễn
Quý Cảnh cũng đã có lúc thiếu tỉnh táo, chỉ chút xíữa là bị kiêu binh giết
chết. Sách Khâm định Việt sử thông giám cương mục (Chính biên, quyển
39, tờ 8) chép rằng:
“Là bề tôi của Trịnh Doanh hồi còn Tiềm để, (Nguyễn) Quý Cảnh rất
được Trịnh Doanh thân yêu và tin dùng. Bấy giờ, nhà nước có quá nhiều
việc nguy cấp phải lo nên buộc phải dùng bọn ưu binh đi đánh dẹp luôn.
Triều đình đã dùng quan tước để thưởng công cho họ, các chức từ Thập
trưởng trở lên đều được ban cho sắc mệnh cả. Bọn ưu binh vì thế mà sinh
ra kiêu ngạo. Bọn không được dự vào hàng có công đánh đẹp thì xin tính số
xã (mà chúng được thu thuế làm bổng lộc) để làm căn cứ mà ban cho chức
phẩm. (Nguyễn) Quý Cảnh lấy cớ là việc này trái với thể lệ chung nên bác
bỏ lời xin của ưu binh. Chúng nổi giận, mắng chửi (Nguyễn) Quý Cảnh
rằng: -Như Hương cống (tức Cử nhân, học vị của Nguyễn Quý Cảnh) mà
lên làm đến chức Thượng thư, thử hỏi là theo thể lệ nào?
Nói rồi, chúng bèn kéo nhau đến phá nhà (Nguyễn) Quý Cảnh, lùng bắt
để giết (Nguyễn) Quý Cảnh, nhưng (Nguyễn) Quý Cảnh đã chạy vội vào
được trong phủ chúa và thoát nạn.
