13. Vì sao Bùi Sĩ Tiêm bị mất chức?
Bùi Sĩ Tiêm người xã Kinh Lũ
, đỗ Tiến sĩ khoa
Ất Mùi (1715), làm quan trải thờ hai đời chúa là Trịnh Cương (l709-1729)
và Trịnh Giang (1729-1740). Dướời chúa Trịnh Giang, Bùi Sĩ Tiêm được
làm tới Thái thường Tự khanh. Nhưng, hoạn lộ của ông đến đó là dứt.
Tháng 6 năm Tân Hợi (1731), Bùi Sĩ Tiêm bị lột hết chức tước rồi bị đuổi
về quê. Sự kiện này được sách Khâm định Việt sử thông giám cương mục
(Chính biên, quyển 37, tờ 18) chép lại như sau:
“Vì có tai biến là nhật thực, chúa Trịnh Giang hạ lệnh cho bầy tôi được
bày tỏ những điều thiết thực và cần thiết nhất. (Bùi) Sĩ Tiêm trình bày 10
điều, trong đó, điều đầu tiên nói về việc truyền ngôi vua, lời lẽ rất thống
thiết và sâu sắc. Đại lược như sau: Từ khi nước nhà được trung hưng đến
nay, trong khoảng hai trăm năm, các đời chúa trước đều tôn phò vua. Sở dĩ
có thể làm cho anh hùng hào kiệt vui vẻ đến giúp mà thống trị được đất đai
khắp nước, ấy là nhờ ở truyền thống trung nghĩa, khiến cho gốc rễ được
vững vàng, không sao lay chuyển nổi. Nhà vua và nhà chúa không khác gì
bánh xe với thân xe, luôn nương dựa vào nhau, như cột nhà và kèo nhà
cùng nhau chống đỡ, một lòng một dạ giúp nhau, không hề dửng dưng bỏ
mặc kẻ béo người gầy như cách người Tần xử với người Việt được.
Gần đây, việc truyền hoặc nhường ngôi báu, tuy có noi theo phép cổ,
nhưng không rõ có đúng là vì Tiên đế mỏi mệt mà phó thác thật hay không.
Tôi thường thấy khi trị vì, khí sắc của Tiên đế hoặc bực tức, hoặc bất bình,
lộ ra cả trong câu văn, lời nói. Những điều ấy, lẽ đâu che mắt thần dân
trong nước mãi được. Vì thế, từ đầu mùa hè năm Kỉ Dậu (tức năm 1729,
năm Trịnh Cương là cha của Trịnh Giang, ép vua Lê Dụ Tông truyền ngôi
cho Lê Đế Duy Phường – ND) đến nay, trời lắm thiên tai, đất nhiều biến
động, nào nước lũ, nào hạn hán, lúc nào cũng có điềm xấu và dữ. Có lẽ anh
linh trời đất và tổ tông răn bảo một cách rõ ràng đấy.
Tôi cúi xin Vương thượng nghĩ đến công lao cũ của Tiên vương vun đắp,
nối chí cũ của Tiên vương tôn phò, gặp việc gì phải thì quả quyết thi hành,
