26. Tù nhân Lê Duy Diêu được … tôn lên ngôi vua!
Chỉ mấy tháng sau khi được tôn lên ngôi chúa, Trịnh Doanh đã kiếm
cách bắt vua Lê Ý Tông (1735-1740) phải từ bỏ ngai vàng. Người được
chọn làm vua thay cho Lê Ý Tông là Lê Duy Diêu, lúc ấy đang là … tù
nhân!
Lê Duy Diêu là con trưởng của vua Lê Thuần Tông (1732-1735), là cháu
gọi vua Lê Ý Tông bằng chú ruột. Thời chúa Trịnh Giang, do cớ chú ruột là
Lê Duy Mật tổ chức khởi nghĩa chống họ Trịnh, cho nên, Lê Duy Diêu bị
nghi ngờ rồi bị cầm tù. Khi được tôn lên ngôi chúa, để ra oai với thiên hạ,
Trịnh Doanh liền đưa Lê Duy Diêu lên ngôi, đó là Lê Hiển Tông (1740-
1786). Sách Khâm định Việt sử thông giám cương mục (Chính biên, quyển
38, tờ 32) chép về sự kiện này như sau:
“(Lê) Duy Diêu là con trưởng của Thuần Tông và là cháu của vua (Lê Ý
Tông – ND), râu rồng, mắt phượng. Là con trưởng (của vua Thuần Tông),
lẽ ra, Lê Duy Diêu đã được lập làm vua từ trước. nhưng vì (Lê Duy Diêu)
có chú ruột là (Lê) Duy Mật khởi binh (chống họ Trịnh) cho nên bị Trịnh
Giang truất quyền kế vị và bị giam cầm đã lâu.
Khi lên ngôi chúa, Trịnh Doanh mật sai người đưa (Lê) Duy Diêu đến ở
nhả Bính Quận công Vũ Tất Thận, nhưng (Vũ) Tất Thận lại không biết
trước việc này. Một đêm (Vũ Tất Thận) nằm mơ thấy một người ra dáng kẻ
cả vào nhà, có cờ quạt và nhã nhạc, nghi trượng y như một vị thiên tử thời
thái bình. Thế rồi đến sáng hôm sau thì thấy (Lê) Duy Diêu đến. (Vũ) Tất
Thận bèn đem việc này nói với (Trịnh) Doanh. (Trịnh) Doanh cũng muốn
cậy nhờ phúc đức của (Lê) Duy Diêu, nên nhân đó, bàn với các đại thần tôn
(Lê Duy Diêu) lên ngôi vua, và xin Nhà vua (là Lê Ý Tông) hãy nhường
ngôi cho (Lê) Duy Diêu. Chiếu truyền ngôi của Lê Ý Tông có đoạn: -
Những nghĩ bọn ngu muội và gian ngoan vẫn còn quấy rối khắp nơi, nay
muốn cho kinh kì được yên, bốn biển được tĩnh, bèn theo lẽ chính đáng mà
suy tôn người đích trưởng, trước là để lo sự kính trọng tông thống, sau là để
thuận theo lòng dân.
