37. Khảng khái thay, Nguyễn Lệ!
Sách Khâm định Việt sử thông giám cương mục (Chính biên, quyển 43,
tờ 36 và 37) viết rằng:
“Sau khi Thái tử (Lê Duy Vĩ) đã bị giam, (Trịnh) Sâm có ý muốn giết đi,
nhưng lại chưa tìm được lí do chính đáng. Đến đây, Hoàng Ngũ Phúc và
Phạm Huy Đĩnh sai người đi nói phao lên rằng: -Bọn Trần Trọng Lâm và
Nguyễn Hữu Kỳ cùng với gia thần của Thái tử, gốm có Công sĩ Vũ Bá
Xưởng, Tự Thừa Lương Giản … hợp mưu nổi binh để cướp Thái tử từ
ngục thất ra ngoài.
Xong, (Phạm) Huy Đĩnh đem việc ấy báo cho Trịnh Sâm biết. (Trịnh)
Sâm hạ lệnh bắt bọn nói trên ra trị tội. Lương Giản hoảng sợ mà bỏ trốn,
còn (Vũ) Bá Xưởng thì bị bắt, bị tra tấn rất nặng. (Vũ Bá Xưởng) liền cung
khai bừa, và lời cung khai ấy có liên can đến cả Nguyễn Lệ. (Khi bị bắt)
Nguyễn Lệ nói: -Thái tử là người sẽ nối ngôi trị vì nước nhà, nay nếu chẳng
có tội tình gì mà bị bắt giam nhục nhã, thì việc lập mưu cướp lấy Thái tử
đem ra khỏi ngục thất là một việc nghĩa, nhưng thực tình là tôi không hề
được dự biết chuyện ấy. Nay, nếu vì bị tra khảo quá mức mà khai bừa bãi,
thì đó là việc của kẻ không có dũng khí. Không mà nói có, đó là lời của kẻ
bất nghĩa. Vả lại, nếu bảo việc này do chính (Nguyễn) Lệ đây chủ mưu thì
nghe còn có lí, chớ Thái tử ở trong nhà giam, đến cả vợ con còn không
được ra vào, thì bọn (Nguyễn) Lệ này làm sao có thể vào yết kiến Thái tử
để mưu tính được? Giờ thì chỉ có chết mà thôi, (Nguyễn) Lệ này chẳng có
gì để nói hết.
Nguyễn Lệ bị khảo tra, tan nát cả thịt da mà vẫn không đổi lời đã khai.
Nhưng, (Phạm) Huy Đĩnh vẫn tự ý dựng thành bản án để dâng lên. (Trịnh)
Sâm sai (Phạm) Huy Định đến bắt Thái tử phải thắt cổ tự tử, giết chết bọn
Nguyễn Lệ và (Vũ) Bá Xưởng. Sau cùng, (Trịnh) Sâm hạ lệnh tịch thu sắc
mệnh (của Vua) ban cho Trần Hoàng hậu là thân mẫu của Thái tử (bà đã
mất từ trước rồi), đồng thời, sai bắt giam các con của Thái tử là (Lê Duy)
