4 – Xã Hội Việt Nam dưới thời Triệu Đà
Triệu Vũ Vương mất năm Giáp Thìn (137 trước C.L.) làm vua được 70
năm, thọ 121 tuổi. Sự nghiệp của Vũ Vương thế nào, tới nay Lịch Sử không
có biên chép rõ rệt lắm, ngay cả sự nghiệp của các Vua đời Hồng Bàng.
Ta chỉ biết đại khái rằng dưới thời Triệu Đà, mọi tổ chức chính trị, kinh
tế, xã hội và văn hóa của Nam Việt đều rập theo đúng khuôn khổ của Trung
Quốc.
Với Triệu Đà ta thấy xã hội Việt Nam bắt đầu tiến do sự phát triển về
nông nghiệp nhờ sự cải thiện của nghệ thuật canh tác trước đây còn quá thô
sơ (nghề săn bắn, chài lưới bấy giờ vẫn còn thịnh). Họ Triệu nhập cảng lưỡi
cầy sắt để thay cho lưỡi cuốc bằng đá trau, cho dùng trâu bò thay vào sức
người, đem gia súc từ Tàu qua để mở mang việc chăn nuôi, nhờ vậy mà
sinh sản lượng tăng gia gấp bội; sự phát triển về văn hóa, chính trị, quân sự
cũng do cái bản lĩnh hơn người của họ Triệu đã thúc đẩy dân tộc Việt nam
lên một bước đáng kể, nếu ta nhớ rằng dưới đời Hồng Bàng người Việt
Nam vẫn chưa thoát ly hẳn tình trạng bán khai, mọi điều còn ở trình độ rất
thấp kém trước khi nước ta nội thuộc về phương Bắc.
Sự tiến hóa về các phương diện trên đây tuy còn ít ỏi nhưng cũng đã làm
nảy nở ít nhiều ý thức quốc gia của người Việt, nhất là sau những cuộc xô
xát bằng quân sự và ngoại giao với Hán triều trong thời Lã Hậu cầm quyền.
Ý thức quốc gia đó qua các triều đại sau càng thêm mạnh do những cuộc
đảo lộn chính trị ở Trung Quốc và trên đất Việt. Ý thức quốc gia còn nảy nở
trong những giai đoạn người Việt độc lập, tự chủ và tự cường nữa. Tóm lại,
ta có thể nhìn nhận người cắm cái mốc đầu tiên trên đường tiến hóa của
chúng ta là tướng Triệu Đà. Còn nói rằng dân Việt có nên biết ơn sự nghiệp
của Triệu Đà hay không thì ta thấy rằng họ Triệu đã mang hết tài năng thi
thố trên đất Việt chỉ do một chủ trương kiến tạo một giang sơn giàu mạnh
chominfh và cho con cháu chớ họ Triệu đâu có phụng sự một dị tộc.
