cũng thấy ngao ngán cho cái ấn phong hầu và cái quyền đại tướng của
mình.
Nhưng nghĩ đến sứ mạng quận vương trao cho rất là trịnh trọng. Mã
phải gắng. Rồi một trận lớn đã diễn ra tại Lãng Bạc do sự tấn công của Việt
quân tự Tây Vu (hay Tây Lý) kéo đến (vào tháng 3 năm 18, hiệu Kiến Vũ
tức là tháng 4 năm 43).
Trưng Vương đại bại rút về Cẩm Khê (theo Cương Mục). Cẩm Khê
thuộc phủ Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Yên. Theo chúng tôi ở bên sông Thao,
tỉnh Phú Thọ 10 cây số về phía Bắc có huyện Cẩm Khê, trước mặt có nước,
sau rừng rậm có núi cao, có thể Trưng Vương đã cố lợi dụng địa điểm quân
sự này chăng? Ngay tại làng Hiền Quan trông sang tỉnh lỵ Phú Thọ có một
ngôi đền lớn thời một vị nữ tướng của nhà Trưng, điều này cũng đáng cho
ta suy nghĩ.
Theo Hậu Hán Thư, Lưu Long phá được nghĩa quân, bắt được Trưng
Nhị nhưng Mã Viện Truyện cũng trong sách ấy chép rằng tự Mã Viện đuổi
được quân của nhà Trưng đến Cẩm Khê và đánh tan được nghĩa binh.
Tháng Giêng năm sau, Mã Viện chém được Trưng Chắc và Trưng Nhị rồi
gởi đầu về Lạc Vương báo tiệp. Theo sử ta và theo thần tích làng Hạ Lôi chỉ
có Trưng Nhị tử trận, còn Trưng Trắc thì lên núi Hi Sơn rồi hóa. Dã sư của
ta nói hai Bà tự trầm ở Hát Giang. Nay ở bãi Đồng Nhân gần Hà Nội có đền
thờ hai Bà hàng năm đến 6 tháng 2 thì có hội và quốc tế.
Sau cuộc đại thắng này Mã Viện tiến vào Cửu Chân với hai ngàn chiếc
thuyền và hai vạn quân trừ nốt được thủ túc của Trưng Vương là bọn Đô
Lương từ huyện Võ Công đến huyện Cư Phong, chém được hơn hai ngày
thủ cấp.
3 – Tính chất cách mạng của Cuộc Khởi Nghĩa Năm Canh Tý
