III. TRẦN ANH TÔNG (1293 –
1314)
Nhà Trần kể từ vua Thái Tông đến Anh Tông là một giai đoạn cường thịnh
nhất. Vua thời đáng liệt vào hạng Thánh, bề tôi vào bậc Thần nên đã lập
được những sự nghiệp bất hủ trong sử xnah. Sử gia Trần Trọng Kim chia
đời Trần làm ba thời kỳ để đánh dấu tính cách đặc biệt của mỗi thời kỳ thật
là xác đáng.
a) Thời kỳ thứ nhất là thời kỳ hết sức oanh liệt và có nhiều việc khó
khăn.
b) Thời kỳ thứ hai là thời kỳ thái bình yên trị tuy thỉnh thoảng cũng có
các cuộc phiến động ở nơi biên viễn.
c) Thời kỳ thứ ba là thời kỳ họ Trần xuống dốc dần để tới chỗ cáo chung
sứ mệnh Lịch sử.
Thay vua Nhân Tông là Thái Tử Trần Thuyên tức vua Anh Tông. Anh
Tông khác với các tiên đế ở chỗ tính tình phóng túng và tuy ra cầm vận
mệnh quốc gia giữa lúc trẻ tuổi, nhưng nhà vua có điểm khả quan là có tinh
thần cấp tiến, biết bài trừ các điều dị đoan hủ bại.
Có những đêm Ngài lẻn ra ngoài hoàng cung để chơi phiếm, mọt đôi khi
bị kẻ vô lại chạm đến. Ngài lại hay uống rượu. Một hôm Thượng Hoàng
Nhân Tông từ Thiên Trường về kinh. Các quan đều có mặt ở nơi đón tiếp.
duy chỉ thiếu có nhà vua. Lúc này Ngài đang say nằm ngủ không ai dám
đánh thức. Thượng Hoàng giận lắm liền truyền xa giá lập tức trở về Thiên
Trường và hạ lệnh cho các quan phải về đấy để bàn việc. Anh Tông tỉnh
giấc biết tin sợ quá vội vàng chạy theo. Ra khỏi cung Ngài gặp Đoàn Nhữ
